چکیده:
تفاوت ماهوی آثار ادبی با یکدیگر نهفته در تنوع نگاه، گوناگونی هدف، اختلاف در سطح برداشت از موضوعات مختلف و تفاوت در برخورد با جهان پیرامون است. تقسیمبندی آثار ادبی براساس انواع به ما امکان میدهد که با بررسی موضوعی واحد در چند نوع ادبی گوناگون، شیوهها، روشها، اغراض و تنوع کاربرد آنها را نزد شاعران مختلف کشف و با یکدیگر مقایسه کنیم. نویسنده در این جستار بر آن است که با پیگیری مایههای داستانی حضرت موسی(ع) در شعر ستایشی، توصیفی و تمثیلی، رویکرد سرایندگان و کاربردهای زیباییشناختی و مفهومی آن را با ارائة نمونههایی معلوم کند
خلاصه ماشینی:
"ظرفیت ابلاغ معانی اخلاقی و انسانی در آن دسته از قصص دینی و قرآنی که در آیینة شعر و ادب فارسی بازتاب یافتهاند، به حدی است که اینگونه داستانها میتوانند با یک اشارة مناسب و کلیدی، داستانی مفصل را در قالب کمترین کلمهها به یاد بیاورند: موسی طور عشقم در وادی تمنا مجروح لن ترانی چون خود هزار دارم (سعدی، ۱۳۵۵: ۸۲۹) نام حضرت موسی(ع) یکصد و سی و شش بار و داستان زندگی و حوادث رسالت او بیش از دیگر رسولان الهی در قرآن آمده است.
» (شمیسا، ۱۳۷۲: ۹۰) بر پایة دو مشخصة مهم تلمیح (تشبیه و تناسب)، شاعران ایرانی در بخش قابل توجهی از سرودههای خود، بهویژه در شعر ستایشی و درباری، با بهرهگیری از وقایع حیات و معجزههای حضرت موسی(ع)، هنر شعری و استعداد شاعری خویش را از طریق همانندسازی احوال و اعمال ممدوح به خصال و کردار این رسول الهی، صرف اغراق در بلندی مقام و تبلیغ شأن و شوکت حاکمان و توصیف قدرت صاحبان زر و زور یا برجسته کردن صفات نیکوی ممدوح کرده و دور از وجدان پاک و حقیقتجوی، از هنر و شعر آرایهای برای بزم فرمانروایان ساختهاند.
از اینرو، صحنههای گوناگونی زندگی این رسول الهی به زیبایی، فراوانی و گستردگی و با اغراض متنوع در آیینة ادبیات فارسی بازتاب یافته است شاعران باریکبین فارسیزبان نیز که خود از دستپروردگان مکتب قرآن و ریزهخواران خوان قرآن، این نامة آسمانیاند، به شیوههای گوناگون آثار و اشعار خود را با فروغ الفاظ و مضامین والای قرآنی و داستانها و روایات مربوط به پیامبران، بهویژه وقایع حیات و نبوت حضرت موسی کلیمالله(ع)، نغز و دلانگیز نموده و از این گنجینههای معرفت و حکمت برای ژرفابخشی و خیالانگیزی اشعار خود بهره گرفتهاند /"