چکیده:
فرق مختلف اسلامی برای اثبات حقانیت باورهای خود، به قرآن کریم به عنوان اصلیترین منبع معرفتی دین استناد کردهاند. در این زمینه، میتوان به نویسندگانی از اهلسنت اشاره کرد که برای اثبات برتری ابوبکر و خلافت وی، آیه 40 سوره «توبه» (آیه غار) را مورد استناد خویش قرار دادهاند. بیشترین تکیه آنان در راه دستیابی به این هدف، استناد به فراز «ثانیاثنین» (به این بیان که ابوبکر در این سفر نسبت به رسول خدا صلیاللهعلیهوآله نفر دوم شمرده شده است) و نیز عبارت «اذ یقول لصاحبه لاتحزن ان الله معنا» است. این مقاله با ارائه تفسیر صحیح از آیه شریفه و نقد ادله آنها، ثابت میکند آیه شریفه هیچ فضیلتی را برای ابوبکر بیان نکرده است.کدام موانع، فرایند تفکر را از مسیر صحیح خود به انحراف میکشاند و انسان را از نیل به حقیقت باز میدارد؟ گرچه این مسئله از مسائل اصلی دانش منطق به شمار میآید، لیکن این مقاله درصدد است تا از نظرگاه آیات قرآن کریم به شناسایی موانع تفکر صحیح بپردازد و دیدگاه قرآن را در این خصوص تبیین نماید. با عنایت به اینکه قرآن کریم کتاب هدایت آدمیان به قلههای کمال و مقام بلند انسان کامل است، بهیقین، آموزههای حیاتبخش آن میتواند در شناخت دقیق لغزشگاهها و موانع تفکر صحیح ـ که در حقیقت بخشی از موانع اصلی در مسیر استکمالی انسان به شمار میآیند ـ راهگشا باشد. نگارنده تلاش میکند در این نوشتار با روش استنادی و تحلیلی و با مراجعه موردی به آیات قرآن و برخی از تفاسیر معتبر، موانع اصلی تفکر صحیح را از منظر آیات وحی بررسی و تبیین نماید و از این منظر، دیدگاه روشنی را پیشروی خواننده گرامی قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
"در بحث از این آیه، گرچه برخی بر این باورند که یار غار پیامبر صلیاللهعلیهوآله عبداللهبن اریقطبن بکر بوده است، 57 اما نقلهای قطعی تاریخی از همراهی ابوبکر با آن حضرت حکایت دارد و عالمان شیعی هم در مقام تفسیر آیه شریفه، با پذیرش این امر به بررسی آن پرداختهاند و این نوشتار نیز براساس این نگرش، نگارش یافته است و در آن به بررسی این آیه از دیدگاه شیعه و اهلسنت پرداخته شده است.
73 نقد و بررسی: این فراز آیه شریفه نیز دلالتی بر فضیلت ابوبکر ندارد؛ زیرا تنها عدد افراد در غار را گزارش میکند و دلالت دارد بر اینکه رسول خدا در این سفر تنها نبوده و شخص دیگری نیز همراه آن حضرت بوده است.
گرچه یاری مؤمنان به نوعی یاری پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله میباشد، اما این با سیاق آیه ناسازگار است؛ چون در آیه 38 همین سوره مؤمنان را مورد عتاب قرار میدهد که چرا ندای حضرت را بیپاسخ گذاشته، وارد عرصه جهاد نشدهاند و در آیه 39 آنان را به عذاب و جایگزینی افراد دیگر تهدید [میکند ]و بینیازی خدا و رسول از آنان را اعلام میدارد تا اینکه در آیه 40 بیان میدارد که حضرت از یاری آنان کاملا بینیاز است؛ زیرا خداوند تنها یاور اوست و آن هنگام که او تنها بود و از مکه اخراجش کردند خداوند او را یاری نمود."