چکیده:
شبر۳ در کتاب مصابیح الانوار فی حل مشکلات الاخبار، با استفاده از راهکارهای گوناگون به شرح روایات مشکل و حل وجوه غامض آنها پرداخته است که از آن جمله می توان از بهره گیری از لغت، صرف و نحو، تاریخ، علوم طبیعی، توجه به فنون و آرایه های ادبی، مراجعه به قرآن و حدیث، کوشش در حل تعارض اخبار و نقد محققانه و عالمانه شروح گذشتگان نام برد. مولف مصابیح الانوار، علاوه بر این، به تاثیر عناصر تصحیف، تقیه، تفاوت نقل راویان و اسباب صدور احادیث، در دست یابی به مفاد و مضمون روایات توجه داشته است.
خلاصه ماشینی:
لذا در بیان معنای قدر یکی از معانی آن را کتابت دانسته و به شعر عجاج استناد میکند: و اعلم بأن ذالجلال قد قدر فی الصحف الأولی التی کان سطر شبر، وجود مبالغه و تمثیل در احادیث را نیز در حل مشکلات روایی در نظر داشته است؛ چنان که در حدیث نبوی «لو کان القرآن فی إهاب ما مسته النار» با استناد به آیات دیگری از قرآن، مانند: «لو أنزلنا هذا القرآن علی جبل لرأیته خاشعا متصدعا من خشیة الله»، آن را از باب تمثیل و مبالغه دانسته که در این صورت، معنای حدیث، آن است که اگر قرآن در پوستی نوشته شده و در آتشی انداخته شود که اشیا را به خاطر علو شأن آنها نسوزاند، به خاطر عظمت و عالیقدر بودنش، نخواهد سوخت.
3. حجیت سنت قطعی در فهم حدیث شبر برای استناد به سنت قطعی معصومان، به احادیث متواتر وارد شده از آنان اشاره کرده است و بعضی از احادیث مشتمل بر وجوه مشکل را در تنافی با این احادیث دانسته است؛ برای نمونه هنگام شرح حدیثی در بارۀ احباط و تکفیر، به آیات و روایات فراوانی در این مورد اشاره میکند و میگوید: شبههای در این باره بعد از تأمل در آیات و روایات باقی نمیماند.
شبر نیز به این مهم توجه داشته و در موارد مختلف، وجوه مشکل حدیث را با استفاده از این ابزار مفید تبیین کرده است؛ برای نمونه در حدیث «إن الله خلق آدم علی صورته»، حدیث را دارای سبب صدور خاص دانسته و با استناد به کتاب التوحید صدوق آورده است که این حدیث توسط راوی به امام رضا عرضه شد که: یا ابن رسول الله مردم از رسول خدا روایت میکنند که خدا آدم را بر صورت خود آفرید.