چکیده:
طی پنجاه سال گذشته مباحث مهمی وارد نظریه اقتصاد خرد که در دو دهه اخیر این موارد بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله سعی شده به دو مورد بسیار مهم از این مباحث جدید که کاربرد زیادی در تحلیل مباحث اقتصادی به خصوص در حوزه اقتصاد مالی دارند و انطباق و کاربرد این مباحث با علم اقتصاد اسلامی پرداخته شود. بحث تصمیم گیری در شرایط نااطمینانی و نظریه بازی ها دو موضوعی هستند که با کمی تعدیل در بسیاری از مباحث مربوط به اقتصاد اسلامی به خصوص در حوزه تامین مالی، بانکداری اسلامی و تحلیل تعادل و عدم تعادل کاربرد دارند. در این مقاله علم اقتصاد متعارف و علم اقتصاد اسلامی هر کدام به گزاره های ارزشی و توصیفی تقسیم شده و مشخص شده که هر دوی این علوم در برخی از گزاره های ارزشی و توصیفی دارای نقاط اشتراک و در برخی دیگر از این گزاره ها غیر قابل اشتراکند. از این رو ضمن بررسی کلی بحث تصمیم گیری در شرایط نااطمینانی و نظریه بازی ها، این مفاهیم نیز به گزاره های توصیفی و ارزشی تقسیم و نشان داده شده که برخی از این مباحث قابلیت کاربرد در اقتصاد اسلامی را دارند. همچنین کاربردهایی از مباحث مربوط به نظریه بازی ها و تصمیم گیری در شرایط نااطمینانی در حوزه های تامین مالی، بانکداری و بنگاه اسلامی نیز ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
"اکنون سؤال که مطرح میشود،این است که آیا بحث تصمیمگیری در شرایط نااطمینانی و فروض و اصول مربوط به آن با شریعت اسلام و اصول آن سازگاری دارد؟به بیان دیگر،آیا بحث تصمیمگیری در شرایط نااطمینانی که در مباحث مربوط به اقتصاد متعارف وارد شده،قابلیت کاربرد در اقتصاد اسلامی را دارد؟ یکی دیگر از مباحث کاربردی در تحلیل رفتار عوامل اقتصادی(در حالتی که بیش از یک عامل اقتصادی وجود دارد)که در چند سال اخیر،خیلی مورد توجه قرار گرفته، نظریه بازیها{P2P}است.
از طرف دیگر،برای علم اقتصاد اسلامی نیز تعاریف گوناگونی ارائه شده است؛اما به طور کلی،میتوان آن را علمی دانست که به مطالعه بهترین استفاده ممکن از منابع موجود که توسط خداوند آفریده شده[و به صورت امانت نزد انسان قرار دارد]برای حداکثر تولید ممکن از کالاها و خدمات حلال[و تولید بهینه]،برای برطرف کردن نیازهای مربوط به حال و آینده انسانها و توزیع عادلانه این تولیدها براساس شریعت اسلام میپردازد(یسری احمد،{P2P}2002،ص 28).
2. بدیهی{P1P}بودن فروض مربوط به بحث تصمیمگیری در شرایط نااطمینانی(فروض فون-نیومن) حال سؤال دیگری مطرح میشود که آیا فروض مربوط به بحث تصمیمگیری در شرایط نااطمینانی(فروض فون-نیومن)قابلیت استفاده در مباحث نظری و کاربردی اقتصاد اسلامی را دارد؟در پاسخ باید گفت که استفاده این اصول،سبب ارائه تابع مطلوبیت انتظاری یا تابع مطلوبیت در شرایط نااطمینانی میشود؛به عبارت دیگر،برای تشکیل تابع مطلوبیت انتظاری برای یک فرد مسلمان یا تابع مطلوبیت انتظاری برای یک فرد غیر مسلمان باید از فروض فون-نیومن استفاده کرد؛بنابراین،به نظر میرسد که این اصول جزء گزارههای توصیفی مشترک بین اسلام و اقتصاد متعارف است."