چکیده:
برای دفاع از معجزه ها و فرق عادت ها، معاد جسمانی و حدوث عالم غزالی دو روش به کار می برد: یکی نفی رابطه ضروری میان علت و معلول و دیگری حفظ زنجیره علی با تعبیر ضرورت به صدق در جهان های ممکن.
خلاصه ماشینی:
دوگونه استدلال غزالی در ردّ ضرورت علیت سید ضیاء موحد* چکیده {IBبرای دفاع از معجزه‌ها و فرق عادت‌ها،معاد جسمانی و حدوث عالم غزالی دوروش به کار می‌برد:یکی نفی رابطه ضروری میان علت و معلول و دیگری حفظزنجیره علّی با تعبیر ضرورت به صدق در جهان‌های ممکن.
در اینجا شکاکیت او به بالاترین درجه خود می‌رسد،اما علاجی برای آن نمی‌یابدزیرا رد این شکاکیت را جز با دلیل،ممکن نمی‌داند اما دلیل هم،ترکیبی است از علوماولیه که اگر خود مسلم نباشد،ترتیب دادن دلیل هم ممکن نخواهد بود.
آنچه با بحث ما در اینجا مربوط است تعبیر زمانی غزالی از ضرورت و نفیآن در علیت است.
غزالی راه حل این معضل را در انکار ضرورت علیت می‌داند و نظریه خلق افعالیا نظریه کسب اشاعره را طرح می‌کند.
هم‌چنین پنبه،در هر موردکه در برابر آتش قرار گیرد خداوند سوخته شدن را در آن خلق،و پنبه این را کسبمی‌کند،نه آنکه در طبیعت او سوخته شدن باشد.
تو گویی غزالی این استدلال را برای نفیضرورت علیت در موارد خارق عادت،کافی نمی‌دانسته و به همین جهت به مفهومجهان ممکن و جایزات توسل پیدا کرده است.
نکته فلسفی مهم دیگر این است که غزالی مواد ثلاث را صرفا عقلی می‌داند: الا مکان الذی ذکروه یرجع الی قضاد العقل.
خلاصه آنجه غزالی برای نفی ضرورت علیت دوگونه دلیل می‌آورد:یکی دلیلیمبتنی بر خلق افعال در تمام موردها و رویدادهای جزئی و دیگری دلیلی مبتنی برجهان‌های ممکن و صورت‌های متفاوتی که امور در آن جهان‌ها که خزانه مقدوراتخداوند است رخ می‌دهند،صورت‌هایی متفاوت با صورت‌های عالم واقع.
(
, 
, 
)
