پیشگامان مسیر قرب الهی (2) مقاله

این مقاله شرحی است بر «مناجات‌المریدین» امام سجاد علیه‌السلام. ادعیه مأثور از حضرات معصومان علیهم‌السلام و نیز بیانات قرآنی، برای رعایت افق فهم مردم، از تمثیل، استعارات و زبان مردم بهره برده‌اند تا نعمت‌های دنیوی و اخروی را برای آنان ملموس و عینی جلوه نمایند. هرچند ما اطلاعی از ادعیه حضرات معصومان علیهم‌السلام در خلوت با خدای خود نداریم، اما ادعیه‌ای که از آنان نقل شده و جنبه تعلیمی برای ما دارند، رعایت افق فهم مردم به خوبی در آنها رعایت شده است. از این‌رو، نعمت‌های بهشتی به زبان عامیانه مردم به زیبایی هرچه تمام‌تر معرفی شده‌اند.

"حضرت پس از ذکر صفات پیشگامان طریق قرب الهی، عنایات ویژه‌ای را که خداوند در حق آنان روا داشته است برمی‌شمرد و می‌فرمایند: «الذین صفیت لهم المشارب، وبلغتهم الرغآئب، وانجحت لهم المطالب، وقضیت لهم من فضلک المأرب، وملأت لهم ضمآئرهم من حبک، ورویتهم من صافی شربک، فبک الی لذیذ مناجاتک وصلوا، ومنک اقصی مقاصدهم حصلوا»؛ آنان که از سرچشمه مصفای توحید بدانان نوشاندی، و به آرزوهایشان رساندی، و خواسته‌هایشان را برآورده ساختی، و به فضل و کرم خود آنان را به اهداف و مقاصد عالی خویش نایل گرداندی، و دل‌هایشان را از محبت خود آکنده ساختی، و آن تشنه‌کامان جرعه وصالت را از زلال عشق و معرفت خود سیراب گردانیدی؛ آن‌گاه به پاس لطف و عنایت تو به مقام درک لذت مناجاتت رسیدند و به کرم تو به منتهای مقصود خود دست یافتند. خواسته‌ها و حوایجی که حضرت از آن نام می‌برند، اخروی و متناسب با هدف والایی است که پیشگامان مسیر تعالی و کمال دنبال می‌کنند و باعث تسهیل دستیابی به آن هدف و تمرکز بر روی آن می‌گردند، نه مقاصد و خواسته‌های دنیوی که موجب دور گشتن از آن هدف می‌گردند و احیانا انسان را به خود مشغول می‌دارند تا از رسیدن به هدف متعالی قرب الهی بازبماند. ب. برخورداری از محبت خالصانه به خداوند مطلب دیگری که حضرت به آن اشاره دارند این است که خداوند دل پیشگامان مسیر تعالی و قرب به خویش را از محبت به خود آکنده کرده و در دل آنها تنها محبت به خدا و محبت اولیای خدا و کسانی که در شعاع محبت الهی قرار دارند و محبت به آنان جلوه‌هایی از محبت خداوند به شمار می‌آید وجود دارد و جایی برای محبت به غیرخدا در دل آنها نیست."