چکیده:
در قرن سیزدهم جنبش و نهضت علمی نوینی در فقه و اصول بدست توانای علامة وحید بهبهانی در کربلا آغاز شد و بعدها توسط شاگردان وی در نجف ترویج و تداوم یافت و در زمان شیخ محمدحسن نجفی، معروف به صاحب جواهر به اوج خود رسید و همین موضوع باعث شدکه طالبان علم را از اقصی نقاط بلاد اسلامی متوجه نجف سازد. صاحب جواهر با تألیف این کتاب گرانقدر وتربیت شاگردان ممتاز وبرجستهاش توانست تحول شگرفی را در دنیای اسلام به وجود آورد که میتوان نهضت تنباکو، جنبش مشروطیت وانقلاب اسلامی ایران را از برکات ارزشمند این نهضت علمی به رهبری ایشان دانست.
خلاصه ماشینی:
"از جمله مهمترین آنها عبارتند از: سید جواد عاملی، صاحب «مفتاح الکرامة» متوفای 1226ق، شیخ جعفر کاشف الغطاء صاحب «کشف الغطاء» متوفای 1228ق، همان فقیه ژرفاندیشی که فرموده بود: اگر تمام کتابهای فقهی شسته شود و از بین برود، من فقه را از اول طهارت تا آخر دیات از حفظ بازنویسی خواهم کرد.
. 2 انتخاب اصلح در طول حیات پر فراز و نشیب حوزههای علمیه هیچگاه سابقه نداشته است که یک مجتهد و فقیه که رهبری و زعامت دینی جامعه را بر عهده داشته در پایان حیاتش مجتهد دیگری را به عنوان جانشین خویش انتخاب و آن را به مردم معرفی نماید و هنوز هم این کار مرسوم و معمول نیست؛ ولی شیخ محمدحسن برخلاف این رویه و سنت دیرینه و در واپسین لحظات حیات خود، شیخ مرتضی انصاری را به عنوان مرجع تقلید انتخاب و به حاضران در مجلس معرفی کرد که این انتخاب اصلح خود ماجرای جالبی دارد: تکملة امل الآمل، سید حسن صدر، ص271.
چنانچه وقتی شیخ محمد حسن آل یاسین، یکی از چهره های برجسته و از شاگردان ممتاز شیخ از سوی استاد برای ارشاد و راهنمایی مردم به بغداد اعزام شد؛ ولی متأسفانه نسبت به این عالم بزرگوار بی مهری شد، این خبر به گوش صاحب جواهر رسید، به قدری از این جریان برآشفت که صبح روز عید سعید غدیر حاضر نشد با اهالی بغداد که برای عرض تبریک آمده بودند دیدار کند."