چکیده:
یکی از حوزههای پژوهشی اعجاز بیانی قرآان کریم تصویر پردازی و
تصویرآافرینی است. پردازنده این نظریه سید قطب, ادیب معاصر مصری است. وی بر
خلاف ناقدان معاصر غعرب که بررسیهایشان را به تصویر شعری محدود ساختند و
بیشتری معیارهای خود را در داوزی بر نقد اروپایی میگیرند» در بررسی قرآن از
حیث اعجاز مسیر نوینی را انتخاب کرد. مفردات قران به تنهایی نتوانستند با
همت و اندیشة او را با هماهنگی و پیوندی که دارند به خود اختصاص دهند. نظر سید
قطب بر اینکه چهطور قرآن در همه زمینهها بهترین وسیلة تعبیر یعنی تصویر(ترسیم
ابلوها و بازسازی صحته) را برمیگزین متمرکر است و ان خصیصه
زیبایی قرآن میانجامد. به نظر وی تصویر هنری قرآن مولفه هایی مانند تخیل» تجسیم
تشخیص, موسیقی و.. .. به منزلة یک پیکره به هم پیوسته و اجزای جدانشدنی دارد که
در شناخت طبیعت :5 تصویر هنری در قران نقش آفرینی میکنند. در ادامه با چنین مبنایی
به گونههای تصویر آفرینی در قرآن میپردازد که مهمتسرین آنها عبارتند از: تصویر
معانی ذهنی» تصویر حالات نفسانی» تصویر حالات واقعی» تصویر ضرب المثلها و...
One of the fields of study concerning the literal miracle of Quran is its illustration
and irnagism . this theory was proposed by Seyyed Qutb, a contemporary Egyptian
linguistics completly controversial to the contemporary Arab linguistics who have
limited their study to the poetic imagism and have borrowed their evaluating criteria
from the European studies, Seyyed Qutb has chosen a completely new method in his
study of Quran concerning its miracle. The sole words of Quran and their melody
were not able to attract his attention neither were its sole phrases with all their
consistency and relation. interesting enough to attract his full understanding and
determination. his theory concentrates on this issue that how Quran in all different
fields, chooses the best literal way to convey its meaning that is by visualizing
images and reviving scenes, which composes the artistic feature of Quran.
According to him, the artistic pictures of Quran are consisted of the elements of
imagination, personification, embodiment. melody as a interconnected and non-
separable parts of a whole which are essential in understanding the nature of Quran
's figurative images. based on the mentioned fundamentals he emphasizes in his
study to the different types of Quranic images such as : imaging mental concept,
imaging different moods, imaging actual scenes, imaging idioms ....
خلاصه ماشینی:
صبحی صالح نیز دربارۀ نظریۀ سید قطب ذکر میکند:«شاید بتوان گفت آنچه سید قطب در جهت فهم اسلوب قرآنی در پایان کار به آن رسید بهترین ترجمه برای مفهوم جدیدی که امروز به نام اعجاز قرآن میشناسیم است،زیرا میتواند نسل جدید ما را از وزش نسیم لطیف زیبایی هنری در کتاب خدا بهرهمند و برخوردار کند و به محققان این امکان را بدهد که خود به استخراج و استفاده از گنجینه بپردازند و با وجدان و شعور انسانی خودشان از آن برخوردار شوند.
سید قطب نیز در معرفی این قاعده از تصویرآفرینی چنین میگوید:تعدادی از صور قرآنی صامت و ساکن عرضه میشوند-برای غرض فنیای که صمت و سکون را اقتضا میکند-اما در اغلب صورتها حرکت پنهان یا آشکاری وجود دارد؛حرکتی که نبض و حرارت حیات در آن مشاهده میشود،و این حرکت منحصر در قصص و حوادث و صحنههای قیامت و صورتهای نعیم و عذاب نیست بلکه در مواضع دیگری که انتظار نمیرود ملاحظه شود،دیده میشود.
نمونههای تجسیم که سید قطب آورده عبارتند از: زیر آیه:{/مثل الذین کفروا بربهم اعمالهم کرماد اشتدت به الریح فی یوم عاصف لا یقدرون مما کسبوا علی شیء ذلک هو الضلال البعید/}(ابراهیم:18)میآورد:صحنه خاکستری که باد به شدت در یک روز طوفانی در آن میوزد،صحنهای است که اغلب دیده میشود و همه با آن آشنا هستند،روند قرآنی با چنین صحنهای معنی هدر رفتن و بیهودگی اعمال را مجسم میکند.