چکیده:
سازگاری گزارههای دینی در ساحتهای گوناگون، نشان از استحکام و صلابت اندیشه دارد و نیز دلیلی بر درستی انتساب آن به وحی و ماورای طبیعت است. از جمله اصول پایهای کلامی شیعی، ضرورت وجود امام در هر عصر به شمار میرود که با براهین متعددی به اثبات رسیده است. متکلمان شیعی برای اثبات این ضرورت به ادلهای از جمله لزوم «حفظ شریعت» استناد جستهاند.مسئلۀ تحقیق این پژوهش، بررسی سازگاری این دلیل که در کلام و ساحت اعتقادی مطرح است، با مباحث فقهی است. با این توضیح که مکانیزم تحقق حفظ شریعت، از سوی امام در عصر غیبت در فقه چگونه است؟ اگر فقها بر خطا اجماع داشته باشند، امام عصر( چگونه به حفظ شریعت میپردازد؟ فرضیۀ تحقیق، این است که حضرت حجت( در صورت اجماع بر خطا بر مبنای برهان لطف در قالبهای متفاوتی از جمله «اجماعات تشرفی» و «توقیعات» به نقش هدایتی خود میپردازد.روش تحقیق نیز در بخش گردآوری دادهها روش کتابخانهای و اسنادی، و در بخش داوری دادهها تحلیلی _ توصیفی است.
The compatibility of various religious propositions in different areas is a sign of strength and power of thought and a reason for it to be properly attributable to the nature of revelation and supernatural. The basic principles of Shiism theology is a necessity of existence of Shiite Imams in every age that has been shown with many (religious) proofs. Shi'ite theologians have referred to some evidence such as the necessary of "maintaining Shariah" to indicate the necessity of this existence.
The research question of this study is the review of the consistency of the evidence put forward in theology and the religious sphere، with Fegh (the study of religious jurisprudence). We should explain how the mechanisms that maintain the Sharia work in the Age of Absence (of Saviour). That is، in the event that the scholars of Islamic jurisprudence have a consensus on the side of error، how the Absent Imam can maintain the Sharia?
The research hypothesis stems from the argument that in the event of the consensus on the side of error، the Imam fulfils his role of guidance based on the rule of grace in different formats، including "Tasharrofi consensus" and "Tavqiy'at".
The methods of data collection is library research using documentation procedures، and the interpretation of data is descriptive and analytical.
خلاصه ماشینی:
"اما سؤال اصلی اینجاست که آیا حافظ شریعت بودن امام، به دورهای خاص که همان دورۀ حضور باشد اختصاص دارد یا به ادوار بعدی نیز تسری مییابد؟ چه ممیزهای دورۀ غیبت را از عصر حضور ممتاز میسازد که امام در عصر غیبت نسبت به حفاظت شریعت، مسئولیت نداشته باشد و حتی با فرض اینکه علت غیبت امام معصوم( مردم باشند، آیا این امر، توجیهی برای رها نمودن آنها در گمراهی و سرگردانی از سوی خدای متعال و امام خواهد بود؟ اینها پرسشهای قابل توجه و در عین حال اساسی است؟ البته این ادعا با مسئلۀ انسداد بیارتباط است و سخن از انسداد باب علم مطرح نیست؛ زیرا همانگونه که محققان اصولی معتقدند گرچه در عصر غیبت باب علم بر روی مکلفان بسته است، ولی باب علمی بسته نیست (نائینی، 1368: ج2، 63؛ آشتیانی، 1403: ج1، 190)، بلکه سخن در فهم فقیهان و استنباط آنان از نصوص موجود است، با فرض اینکه اگر امکان خطا در فهم شریعت وجود دارد _ که چنین است _ و اگر فرض کنیم اجماع بر خطا نیز محقق شده است، آیا این اجماع خطا برای امام مسئولیتی ایجاد خواهد نمود یا خیر؟ نخست به کلمات بزرگان در این مسئله میپردازیم."