خلاصه ماشینی:
"فتوحات پیاپی و سریع امپراتوری روسیه سبب شدتا حاکمان ایرانی بخصوص عباس میرزا(ولیعهد)بیشاز پیش به این اندیشه فرون روند که سرمناش این همهپیشرفت نظامی که با سرعت سرسامآور مرزها و امنیتملی ایران چند هزار ساله را به خطر انداخته است،چیست؟ بهترین راهحلی که حاکمان قاجار برای این دغدغهذهنی خود یافتند،چیزی نبود جزء مسلح شدن به همان ابزارمدرن و جدیدی که روسها به واسطهی آن جهانگشاییمینمودند.
میرزا صالح در یکی از مطبوعات لندن دعوتنامهای ازسوی عباس میرزا به چاپ رساند که در آن درج شده بود: «هرکس به خواهش خود از اهل فرنگ اراده نمایددر آذربایجان که تبریز پایتخت آنجاست ساکن شود و یابخصوصه در ساوجبلاغ از توابع کردستان زمین و مکانکه برای کسنی و زراعت ایشان کفایت نماید مرحمتخواهیم فرمود و مکان مزبور بسیار پرمحصول و غلهخیزاست و اقسام میوه و حبوبات در آنجا که به هوای آفتاببه عمل میآید،جان و مال ایشان در حفظ و حمایت نوابولیعهد ایران خواهد گشت...
بدیهی است با ایجاد صنعت چاپ و تشکیلروزنامههای گوناگون در داخل و خارج از کشور،علیرغمخواست حاکمان قاجار،نوع نگرش ایرانیان به مدرنسازیو تمدن جدید غرب به تدریج تغییر کرد.
میرزا حسن رشدیه از جمله کسانی بود که ابتدا بهسال 1267 شمسی در تبریز و بعدها با کمک امین الدولهدر تهران و سایر شهرهای بزرگ،مدارس نوین مبتنی برآموختههای تمدن غرب را در کشور رواج داد.
این انجمن تا قبل از انقلاب مشروطهبیش از 55 مدرس متوسطه خصوصی در تهران تاسیسنمود که بیش از پیش به جریان مدرنسازی سیاسی-فرهنگی در ایران کمک نمود.
این تشکل که بیش از پیشبه حزب سوسیالیست روسیه وابستگی داشت بعدها به نامدموکرات عامیون،فعالیت انقلاب خود را آغاز کرد و درواقع اولین تشکل سیاسی است که از حد اقل شاخصهانقش فعالان این تشکل در پیروزی مشروطیت بر هیچکس پوشیده نیست."