چکیده:
ایران نیز همچون کشورهای دیگر به منظور تطابق ساختار تجاری خودش با موازین بین المللی و حرکت به سمت آزاد سازی تجاری در سالهای اخیر قدمهای برداشته است. حذف موانع غیر تعرفه ای و معادل سازی آنها با تعرفه در ماده 115 قانون برنامه سوم و ماده 33 قانون برنامه چهارم به وضوح تصریح شده است. در این راستا در سال 1382 برای اولین بار سعی شده است جریان تجاری حمایتهای تعرفه ای متکی شود و موانع غیر تعرفه ای حذف معادل تعرفه ای جایگزین آن گردد. گزینش روش مناسب کمی سازی موانع غیر تعرفه ای و تعیین معادلهای تعرفه ای برای آنها، حداقل از دو منظر اساسی در خور توجه جدی است. از بعد مطالعاتی اشتباه احتمالی در مقدار ی کردن این موانع موجد اریب نتایج مطالعاتی متکی به این اندازه ها (همچون بررسی اثر گذاری این موانع بر جریان تجارت و رفاه اجتماعی) خواهد شد. از منظر سیاستگذاری و اجرایی اشتباه محاسباتی در این زمینه منجر به تعیین معادلهای تعرفه ای اشتباه و در نتیجه عدم حمایت مناسب از تولیدات داخلی یا حمایتهای بیش از اندازه و غیر ضرور می گردد. لذا لازم است روشهای مختلف کمی سازی و تعیین نرخهای معادل تعرفه ای برای گزینش روش مناسب مقایسه و ارزیابی شوند. در مطالعه حاضر این مهم در حد آمار و اطلاعات موجود بر روی محصولات کشاورزی ایران طی دوره 1376-82 بررسی شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که کاربردی ترین روش در مطالعات محصولی، رویکرد شکاف قیمتی است و بررسی معادلهای تعرفه ای در بخش کشاورزی ایران با این روش گویای این واقعیت است که در اکثر محصولات روندی افرایشی بر معادلهای تعرفه ای حاکم بوده و نتایج معادل تعرفه ای در مطالعات مختلف از حیث علامت عمدتا سازگار اما از لحاظ عددی نتایج متفاوت بوده است. همچنین وضعیت معادل تعرفه ای با استفاده از روش شکاف قیمتی نشان می دهد که تولیدات گوشتی، غلات، برخی از سبزیها، حبوبات در تمام دوره یا در سالهای پایانی معادل تعرفه ای مثبت داشته اند. معادل تعرفه ای بیشتر محصولات باغی، تولیدات لبنی و تخم مرغ و عسل و برخی از سبزیها نیز منفی بوده است.
خلاصه ماشینی:
"اقتصاد کشاورزی و توسعه،سال سیزدهم،شماره 52،زمستان 1384 بررسی روشهای مختلف کمیسازی موانع غیرتعرفهای و محاسبه معادل تعرفهای محصولات کشاورزی{o1o} ولی الله فریادرس{o*o}،دکتر رضا مقدسی{o*o} چکیده {IBایران نیز همچون کشورهای دیگر بهمنظور تطابق ساختار تجاری خودش با موازین بینالمللی و حرکت به سمت آزادسازی تجاری در سالهای اخیر قدمهایی برداشته است.
(7) )BTN+)0(PC+DT+1(RE*wP-mP چنانچه ملاک عمل رابطه 7 قرار گیرد رابطه 6 به رابطه 8 تغییر مییابد: (8) )0(PC-)1(PC -معادل تعرفهای موانع غیرتعرفهای در روش بانک جهانی حقوق گمرکی )DT( بهواسطه این فرض که معادل تعرفهای در یک زمان مشخص محاسبه خواهد شد،ثابت درنظر گرفته شده است،اما چنانچه بخواهیم از این رابطه با بهرهگیری از اطلاعات تعرفهای سال 1382(سالی که موانع غیرتعرفهای حذف گردید)و سال 1381 به محاسبه معادل تعرفهای بپردازیم(همانند مطالعه مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی{o1o})،در آنصورت دیگر فرض ثابت بودن DT معتبر نیست و رابطه 6 به رابطه 9 تغییر مییابد: (9)(به تصویر صفحه مراجعه شود)-معادل تعرفهای که در این رابطه )1(T و )0(T بهترتیب تعرفه در سال 1382 و 1381 میباشد.
گروهی دیگر از روشها،مانند مدلهای جاذبهای و تحلیلهای اقتصاد خرد و تعادل عمومی،به ارزیابی تأثیر موانع غیرتعرفهای جریان تجارت و رفاه میپردازند و عموما از نتایج روش اندازههای فراوانی بهعنوان متغیر در این مدلها استفاده میشود.
روشهایی مانند مدلهای جاذبهای و تحلیلهای اقتصاد خرد و تعادل عمومی به ارزیابی تأثیر موانع غیرتعرفهای در جریان تجارت و رفاه میپردازند و عموما از نتایج روش اندازههای فراوانی بهعنوان متغیر در این مدلها استفاده میشود."