خلاصه ماشینی:
"گنبد سلطانیه دکتر غلامعلی حاتم (به تصویر صفحه مراجعه شود) مقبره اولجایتو محمد معروف به گنبد سلطانیه که یکی از شاهکارهای هنر معماری ایران و دنیای اسلام به شمار میآید،در چهل کیلومتری جنوب شرقی شهرستان زنجان و در شهر سلطانیه واقع شده است.
بعد از اولجایتو محمد(خدابنده)با اینکه شهر مقر حکومت ابو سعید بهادر خان فرزند سلطان خدابنده گردید ولی رونق و صفای این پایتخت کمکم از دست رفت و شهر بزرگ سلطانیه مورد بیمهری قرار گرفت.
سرپرسی سایکس در کتاب تاریخ ایران متذکر میشود که: «گنبد سلطانیه را فقط برای قبول ائمه ساخته بودند و از این نظر کلیه تزیینات عالی از لحاظ کاشیکاری کتیبه خطوط زیبا و گچبری و غیره را به همین مناسبت انجام دادهاند.
این تکنیک در معماری ایران،اولین بار در بنای مقبره اسماعیل سامانی در بخارا و سپس در زمان سلجوقیان در مقبرۀ سلطان سنجر20در مرو مورد آزمایش قرار گرفته است و بعدها هم در هندوستان در شهر آگره در بقعه تاج محل به کار برده شده است.
در فراز چهار ایوان اصلی و بزرگ،چهار پنجرۀ بزرگ قرار دارد که روشنایی داخل بنا را تأمین میکنند و همچنین از این پنجرهها جهت تشخیص زمان نیز استفاده میشده است.
37 با ملاحظه دقیق این بنای عظیم به نظر میرسد که علاوه برمحل آرامگاه اصلی که شامل ساختمان مرکزی گنبد است و به نام تربتخانه شهرت دارد،بناهای دیگری در جنب آرامگاه ساخته شده بود.
این گنبد عظیم سلطانیه که یکی از بزرگترین گنبدهای تاریخی اسلام است،چندین بار مرمت شده است(در زمان صفویه و قاجاریه)و در حال حاضر هم تعمیرات اساسی آن هنوز ادامه دارد."