چکیده:
این نوشتار مبانی شیوه تفسیر بر اساس ترتیب نزول را به کاوش نوشته است. اشاره گذرا به شیوههای تفسیر نویسی و پیشینه تفسیر بر اساس ترتیب نزول درآمد بحث را سامان داده است. برشماری رویکردهای تفسیری بر اساس ترتیب نزول و نیز تبیین ادله اجتهادی بودن ترتیب مصحف کنونی و همچنین یادکرد مستندات و شواهد ناروا و خلاف رضایت خدا و رسول بودن ترتیب فعلی به عنوان مبانی رویکرد نخست، و نیز تبیین برآیندهای مثبت تفسیر مطابق هندسه زمانی نزول، از جمله نقش مهم و غیر قابل اغماض توجه به اسباب و شرایط زمانی و مکانی نزول آیات و سورههای قرآن که در جایگاه مبانی دیدگاه دوم این شیوه تفسیری قرار دارد، بدنه و پیکره اصلی موضوع را سامان بخشیده است. نقدوارههایی بر این مبانی نیز در لابه لای بحث اشاره شده است.
This article delves into the fundamentals of the method of interpretation based on the Revelation order. First، a brief reference is made concerning the methods of writing interpretations and the history of the interpretation based on the Revelation order. And then، the following issues are dealt with as the main body of the discussion: enumeration of the approaches for the interpretation based on the Revelation order; explanation of the arguments proving the present copy of the Qur’ān (Muṣḥaf) to be subject to individual reasoning (ijtahādī); pointing out the documents and evidences which regard the present order [of the Qur’ān's verses] as impermissible and disapproved by God and the Messenger as the fundamentals of the first approach; and exposition of the positive resultants of interpretation according to the chronological engineering of the Revelation، including the significant role of paying attention to the temporal and spatial circumstances of the Revelation of the verses and chapters of the Qur'an، which is ranked as the fundamentals of the second approach to this method of interpretation. Some critical reviews of these fundamentals are also carried out during the above discussions
خلاصه ماشینی:
"برشماری رویکردهای تفسیری بر اساس ترتیب نزول و نیز تبیین ادله اجتهادی بودن ترتیب مصحف کنونی و همچنین یادکرد مستندات و شواهد ناروا و خلاف رضایت خدا و رسول بودن ترتیب فعلی به عنوان مبانی رویکرد نخست، و نیز تبیین برآیندهای مثبت تفسیر مطابق هندسه زمانی نزول، از جمله نقش مهم و غیر قابل اغماض توجه به اسباب و شرایط زمانی و مکانی نزول آیات و سورههای قرآن که در جایگاه مبانی دیدگاه دوم این شیوه تفسیری قرار دارد، بدنه و پیکره اصلی موضوع را سامان بخشیده است.
(آلغازی،۱/۲۳) گو اینکه در اصل دخالت و تأثیر آگاهی به اسباب، زمان و مکان نزول آیات قرآنی در فهم مراد و معنای آن جای تردید و تأمل نیست، لکن سخن بر سر پیمانه و میزان این تأثیر و دخالت است؛ بدین معنا که آیا لازمه نقش و دخالت آگاهی به زمان، مکان، و اسباب نزول در تفسیر قرآن این است که تفسیر و فهم قرآن جز در ساختار نزول و قرار دادن هر یک از آیات و سورهها در هندسه زمانی نزول، امکان پذیر و دست کم مطلوب و رساننده معنای مورد نظر گوینده کلام نیست؟ و یا چنین فرآیندی را نمیتوان از شرط علمی پیش گفته دریافت و در ساختار و چینش کنونی آیات و سورههای قرآن نیز کار تفسیر کلام الهی را ممکن و رسیدن به فهم مراد خداوند را میسور و دست یافتنی برشمرد؟ آنان که روش ترتیب نزول در تفسیر قرآن را بایسته و درست دانسته و میانگارند و راه و روشی جز آن را مطلوب و رساننده کامل معنا و مراد کلام خداوند نمیدانند، به پرسش یاد شده پاسخ مثبت میگویند."