چکیده:
نهضت کوبیسم که در دهه¬های نخست سده¬ی بیستم انقلابی در هنرهای تجسمی به وجود آورد، بر ادبیات نیز تاثیرات تعیین کننده¬ای داشته است، تا آن¬جا که بسیاری کوبیسم را «شیوه¬ی بیان قرن بیستم» می¬دانند. این مقاله می¬کوشد تاثیر این جریان هنری را بر شعر حجم به مثابه¬ی آوانگاردترین جریان شعر معاصر ایران بررسی کند. با توجه به این که جهان¬بینی واحدی بر هر دو جریان حاکم است، پرسش اصلی مقاله این است که به-کارگیری اصول زیبایی¬شناختی یک مکتب تجسمی در یک هنر اساسا زبانی یعنی شعر چگونه ممکن است و استفاده از چه تمهیداتی را درپی خواهد داشت. مقاله به سه بخش تقسیم شده و در هر بخش یکی از مفاهیم بنیادین مشترک میان کوبیسم و حجم¬گرایی معرفی شده است. این مفاهیم عبارتند از ذات شیء و بازنمایی واقعیت، تصویر سه بعدی و خلق حرکت تصویری، مادیت زبان. هر یک از این مفاهیم به¬کارگیری تمهیداتی را در شعر موجب می¬شود که با تکنیک¬های تصویری نقاشان کوبیست متناظر است. این تمهیدات عبارتند از تعریف فرم براساس شرایط ادراک واقعیت، تعویض جایگاه زمینه و موضوع، حذف زاویه¬دید و روایت از شعر، بسامد پایین واژگان حسی همچون اسم¬ خاص و صفت، حذف کارکرد رسانه¬ای زبان از طریق توجه به ویژگی¬های مادی آن. به¬کارگیری این تمهیدات در هنرهای زبانی همان تاثیر تابلوهای کوبیستی را به وجود می¬آورد، تاثیری که مهمترین پیامد آن، به چالش کشیده شدن اصل «بازنمایی» در هنر است.
خلاصه ماشینی:
"هدف این مقاله،فروکاستن اصول بوطیقای شعر حجم به زیبایی‌شناسی کوبیسمنیست؛اما از آنجا که تأثیر کوبیسم را بر بسیاری از جریان‌های ادبی و هنری،به ویژههنر آبسترۀ قرن بیستم می‌توان دید،ضروری است تأثیر این مکتب برانتزاعی‌ترینجریان شعر معاصر فارسی،یعنی حجم‌گرایی نیز بررسی شود.
البته از آنجا که هریک از این شاعران از کوبیسم درک متفاوتی داشتند و جنبۀ خاصی ازآن را مورد توجه قرار دادند؛به دلیل گستردگی و پراکندگی بیش از حد،بسیاری ازمنتقدان و صاحب‌نظران اساسا وجود چنین جریانی را انکار می‌کنند (,nagorB thguaV 241:2003,nexidneB & nifareS;6:1991 .
بنابراین،برای مثال درنقاشی مدرن عناصری همچون نور و رنگ،دیگر ابزارهایی برای نمایاندن کیفیت اشیاءنیستند،بلکه جزئی از ساختار ادراک و آگاهی هنرمند به شمار می‌آیند؛به این معنا که&%00905AQNG009G% برجسته‌سازی این عناصر موجب می‌شود آنچه تاکنون تنها زمینه‌ای برای ترسیم اشیاء ریسطح تابا؟؟بوده است،به موضوعی برای خود تبدیل شود و در مرکز توجه قرار گیرد.
ابهامی که در این‌گونه اشعار موج می‌زند به این دلیل استکه دیگر موضوع شعر قابل تشخیص نیست و واقعیت ملموس یا همان«واقعیت مادر»(رویایی،1357:35)به طور کامل از آن حذف شده است.
نتیجه‌گیری در این مقاله نشان داده شده که حجم‌گرایی همچون جریان‌های دیگر هنری و ادبیآبستره،وامدار زیبایی‌شناسی کوبیسم بوده و بسیاری از مبانی نظری و تمهیدات اجراییخود را از اصول این مکتب برگرفته است.
برای مثال استفاده نکردن از مقوله‌هایی همچون اسم و صفت«متناظر»است با نمایش ندادن جزئیات در نقاشی‌های کوبیستی؛یا توجه به ویژگی‌های مادیزبان و انباشت آن‌ها بر روی یکدیگر که بر«غلظت»متن می‌افزاید و زبان را به شیئیبرآمده از سطح کاغذ تبدیل می‌کند،متناظر است با انباشت لایه‌های شئ بر روییکدیگر در آثار نقاشان کوبیست که باعث می‌شود تصویر برجسته و ملموس به نظربرسد."
(
, 
, 
)
