چکیده:
آخرین دوره ی رشد و شکوفایی زبان فارسی در سند به امرای تالپور ختم می شود که در قرن سیزدهم هجری قمری در حیدر آباد سند فرمانروایی داشتند و علاوه بر اینکه زبان فارسی زبان رسمی و درباری آنان بود، تألیفات عدیده ای به این زبان از خود بر جای گذاشتند؛ تألیفاتی که در شمار آخرین آثار بازمانده ی فارسی در پاکستان محسوب می شود.یکی از این آثار مناقب علوی است که در مناقب و فضایل امیر مؤمنان حضرت علی (ع) در حیدرآباد سند نگاشته شده است. این کتاب از چند جهت حائز اهمیت است: اول اینکه به زبان فارسی است و از نظر ادبی درخور توجه است، ارزش معنوی و دینی دارد و از همه مهم تر شنیدن مناقب آن حضرت از زبان حاکم پاکستانی به زبان فارسی ، تازگی دارد و قابل ملاحظه است. این نسخه به قلم توانای میر حسین علی خان تالپور نوشته شده است و در زمره ی جامع ترین و کامل ترین آثاری است که بطور یکدست و یکنواخت به فضیلت مقام و شأن مولای متقیان پرداخته است.به لحاظ زبانی، نویسنده با تلفیق خصوصیات زبانی سبک خراسانی، فنی، واژگان رایج در بین فارسی زبانان در سند، استفاده از واژگان هندی و سندی به ایجاد سبک خاصی دست یافته است که در قرن سیزدهم قمری آن هم در شبه قاره، قابل توجه است.از جهت ادبی نثر، این کتاب به خصوص در دیباچه و توصیفات مربوط به حضرت علی(ع) مزین به انواع آرایه های ادبی از تشبیه، استعاره، کنایه، تلمیح ، سجع ، ترصیع و... است. هر چند کاربرد آرایه ها، کلیشه ای و تکراری است؛ اما در مجموع به ایجاد نثری تقریبا هنری و زیبا منجر شده است.مناقب علوی به صورت نسخه ی خطی منحصر به فرد در گنجینه ی شخصی تالپوران نگهداری می شود و هنوز به زیور طبع آراسته نگردیده است. این اثر مجموعا دارای 1760 صفحه می باشد که به نثر فارسی و خط نستعلیق تحریری نوشته شده است. معرفی و بررسی این اثر به لحاظ زبانی و ادبی، موضوع این مقاله است.
خلاصه ماشینی:
"فصلنامۀ مطالعات شبه قاره فاطمه الهامی 1 دانشگاه سیستان و بلوچستان مربی زبان و ادبیات فارسی سال دوم، شمارۀ سوم، تابستان 1389 دانشگاه دریانوردی چابهار (صص 50- 29 ) نسخه ی خطی مناقب علوی میر حسین علی تالپور و ویژگی های آن چکیده کلید واژه ها : مقدمه زبان فارسی همواره در معرض آمیزش با فرهنگ ها و تلاقی افکار و اندیشه های گوناگون در بستر زمان پویایی خود را حفظ کرده و در هر دوره با تولید آثار ادبی برجسته و ممتاز، شگفتی ها آفریده است.
یکی از آن ها، نسخه ی خطی منحصر به فرد مناقب علوی است که در این گفتار قرار است به صورت موجز و نمونه وار، فراخور گنجایش یک مقاله به معرفی نویسنده و خصوصیات این اثر بپردازیم؛ در هر بخشی که به متن ارجاع شده است، از ذکر نام کتاب و نویسنده به دلیل تکرار زیاد خودداری کرده ، تنها یکبار آن را در اولین ارجاع به طور کامل ذکر و سپس به شماره ی صفحه ی نسخه خطی اکتفا نموده ایم.
گاهی نیز به دلیل سهل انگاری کاتب، برخی حروف جا افتاده است که موجب اختلالات وزنی در اشعار شده است : اگر صد دوزخ اندر پوست داری نسوزی گر علی [را] دوست داری(ص43 ) بــه نام نکو سید المرسلین خداوند علم [ و ] خداوند دین(ص 4 ) نتیجه مخلص کلام اینکه مناقب علوی به عنوان متن منثور فارسی قرن سیزدهم هجری قمری در شبه قاره حائز اهمیت است و نشان می دهد که زبان فارسی در این دوره در شبه قاره به خصوص در سند از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است."