چکیده:
اگر چه سقط جنین به نظر بسیاری از فقها، با توجه به تصریح قرآن کریم، حرام است،
اما میتوان با توجه به تغییر عنوان این موضوع، یعنی با طرح عنوان جدید سقط درمانی،
حکیم ثانویهی جدیدی برای سقط قائل شد و در موارد ویژه آن را روا داشت:مواردی که
بارداری یا زایمان دشواری و تنگا برای مادر یا فرزند در پی داشته باشد و به آسیب
جانی یا از دست رفتن سلامتی آنها بیانجامد؛هنگامی که مادر در شرایط روانی دشوار
قرار گیرد و توان ادامهی بارداری را نداشته باشد؛یا موارد ناهنجاریهای جنینی و
نقص اندام.در این حکم فرقی میان پیش یا پس از دمیده شدن روح وجود ندارد، چرا که
تفاوت بین این دو مرحله، تنها تفاوت بین بالقوه بودن انسان و بالفعل بودن اوست.اگر بگوییم که دو حکم شرعی، یعنی وجوب فقط حفظ جان مادر، و ناروایی سقط جنین، با
هم نمیخواند و در عمل مزاحم هم است، به گونهئی که اگر بخواهیم به یکی عمل کنیم،
دیگری را زیر پا گذاشتهایم، میتوان این ناهمخوانی را با توجه به میزان اهمیت هر
یک برطرف کرد.بدینسان که حکمی را که اهمیت بیشتری دارد بر حکم دیگر برتری دهیم، و
حکمی را که زیان کمتری دارد، پیشتر بدانیم(وجوه برتری هر حکم در شرایطی ویژه جای
درنگ دارد)؛و سرانجام، اگر هیچ وجه برتریدهنده نیافتیم، این دو حکم را از هر روی
با هم برابر و مادر را آزاد بدانیم یکی را برگزیند:یا حفظ جان خود، یا حفظ جان
فرزند خود، و بدینسان سقط جنین را به او واگذاریم.
خلاصه ماشینی:
"این مبانی فقهی را میتوان چنین برشمرد: 1-ترجیح اهم بر مهم-پیش از دمیده شدن روح، اگر مادر بترسد که ادامهی بارداری به مرگ او بیانجامد، بین واجب بودن حفظ جان مادر و ناروایی سقط جنین (که روح ندارد)تزاحم ایجاد میشود و با وجود اهمیت حفظ جان مادر نسبت به سقط جنین، مادر بر جنین ترجیح داده شده و سقط روا خواهد شد(مکارم شیرازی، 1378:286؛تبریزی، 1416:333).
خالصهی کلام این که سقط جنین اصولا ناروا و ممنوع است و اگر در مواردی روا دانسته میشود بر پایهی احکام ثانویه و دلایل ویژه، آن هم فقط در مرحلهئی است که روح دمیده نشده باشد، و پس از دمیده شدن روح سقط به هیچ روی روا نیست و همهی موارد یاد شده تنها آزمون الاهی برای والدین یا فرزند به شمار میرود(طباطبائی حکمی، 1410:26)؛چرا که آزمایش و ابتلا یکی از سنتهای الاهی است که خداوند بلند پایه، بندهگان خود را به شیوههای گوناگون بدان میآزماید.
1. هر که خود را دانسته بکشد، جاودانه در آتش دوزخ باشد راهکارهای قانونی روایی سقط جنین بر دلایل یاد شده که روایی سقط را حتا پس از دمیدهشدن روح ثابت میکند، میتوان موارد زیر را نیز ازود و سقط را بنا بر موازین قانونی موجود روا دانست و یا از کیفر آن کاست: 1-حکم مرگ مغزی-اگر پزشکان حکم کنند که اگر جنین به دنیا بیآید مشکل روحی یا بدنی شدید دارد، به گونهئی که به سان حیوان یا نبات خواهد بود، میتوان شرایط او را مرگ مغزی دانست که مده بودناش ثابت است 1 و سقط را روا دانست، هر چند که احتمال معجزه و بهبودی آنها وجود داشته باشد، ولی این احتمال بسیار ک و در حکم نبودن ات که عقلا به چنین احتمالاتی اعتنا نمیکنند."