چکیده:
هدف:مفهومی است که از دهه 1990 به حوزه فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی وارد شده؛ و به فرص تهای « شکاف دیجیتالی » :هدف نابرابر گروه های مختلف اجتماعی در دسترسی به این فناوری ها اشاره دارد. مقاله حاضر به مرور این مفهوم م یپردازد و راهکارهایی در زمینه نقش کتابخانه های عمومی در ترمیم آن ارائه م یدهد. روش: نمونه ای هدفمند متشکل از 28 کتابخانه عمومی هفت کشور انگلیس یزبان (امریکا، انگلستان، کانادا، استرالیا، ایرلند، نیوزیلند و آفریقای جنوبی)، که اقداماتی در زمینه عبور از شکاف دیجیتال پی شبینی کرده اند، انتخاب شد. سپس، با کمک و بسایت این کتابخانه ها مطالعه شد و اقدامات پیشنهادی آنها مورد بررسی قرار گرفت. در پایان، بر « تحلیل محتوای کیفی » پایه تحلیلی مبتنی بر مرور آثار و توجه به گزید های ا ز اقدامات به عمل آمده، راهکارهایی برای ترمیم شکاف دیجیتالی پیشنهاد گردید. یافته ها: بر پایه میزان برخورداری کتابخان ههای عمومی از امکانات رایان های و برخورداری کاربران آ نها از مهار تهای سواد اطلاعاتی چهار سطح شکاف دیجیتالی (عمیق، نیمه عمیق، متوسط و سطحی) شناسایی شد. یافته ها نشان می دهد که مهمترین راهکار در ترمیم شکاف دیجیتالی توجه به رویکرد آموزشی و توسعه خدمات جانبی کتابخان هها است. راهکارهای دیگر در این زمینه عبارتند از: تجهیز منابع و امکانات رایانه ای، ظرفیت سازی سخت افزاری و نرم افزاری برای ارتقاء نظا مهای رایانه ای موجود، بازنگری در خط مشی مجموعه سازی، فراه مآوری امکان دسترسی کاربران به خدمات اینترنتی، ایجاد خدمات غیر حضوری مانند میز مرجع الکترونیکی، برگزاری کارگاه های سواد اطلاعاتی، ایجاد و روزآمد سازی و بسایت کتابخانه و ترغیب کاربران به استفاده از خدمات وبی، تعامل با نهادهای آموزشی و تشویق کاربران به استفاده از خدماتی که در آنها از ابزارهای نوین اطلاعاتی استفاده شده است. ارزش و اصالت: با وجود اهمیت موضوع شکاف دیجیتالی و انتشار منابع انگلیسی فراوان در این زمینه، تا کنون در منابع فارسی به این موضوع توجه کافی نشده است. بر این اساس، انتشار این مقاله می تواند تا حدودی برای تولید منابع فارسی مرتبط در این زمینه مفید باشد.
خلاصه ماشینی:
"ترمیم شکاف دیجیتالی با گسترش خدمات آموزشی و فرهنگی در کتابخانههای عمومی دکتر یزدان منصوریان1 دریافت:1390/4/13 پذیرش:1390/9/30 چکیده هدف:«شکاف دیجیتالی»مفهومی است که از دهه 1990 به حوزه فناوریهای اطلاعاتی وارتباطی وارد شده؛و به فرصتهای نابرابر گروههای مختلف اجتماعی در دسترسی به این فناوریها اشاره دارد.
راهکارهای دیگر در این زمینه عبارتند از:تجهیز منابع و امکانات رایانهای،ظرفیتسازی سختافزاری و نرمافزاری برای ارتقاء نظامهای رایانهای موجود،بازنگری در خطمشی مجموعهسازی،فراهمآوری امکان دسترسی کاربران به خدمات اینترنتی،ایجاد خدمات غیرحضوری مانند میز مرجع الکترونیکی،برگزاری کارگاههای سواد اطلاعاتی،ایجاد و روزآمد سازی وبسایت کتابخانه و ترغیب کاربران به استفاده از خدمات وبی،تعامل با نهادهای آموزشی و تشویق کاربران به استفاده از خدماتی که در آنها از ابزارهای نوین اطلاعاتی استفاده شده است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) بیان مسئله پژوهش هرچند موضوع شکاف دیجیتالی و اهمیت آن بهطور عام و برای همه گروههای اجتماعی مطرح است، اما با توجه به هدف و رویکرد مقاله،مسئلهای که این مقاله به آن میپردازد مربوط به شکاف دیجیتالی در میان کاربران کتابخانههای عمومی است.
پرسشهای این مطالعه و مروری گذرا بر پیشینه پژوهش سه پرسش اساسی در این پژوهش مطرح بوده است که عبارتند از: -مهمترین عوامل ایجادکننده شکاف دیجیتالی در جامعه کاربران کتابخانههای عمومی کدامند؟ -کتابخانههای عمومی از چه راهکارهایی میتوانند برای پر کردن شکاف دیجیتالی استفاده کنند؟ -براساس وجود شکاف دیجیتالی کتابخانههای عمومی به چند دسته تقسیم میشوند؟ مرور پیشینه نشان میدهد که محققان کتابداری و اطلاعرسانی مدتهاست که نسبت به بروز شکاف دیجیتالی هشدار دادهاند و این موضوع در منابع و آثار این رشته بارها منعکس شده است.
مقاله حاضر در پایان نتیجه میگیرد که براساس میزان برخورداری کتابخانههای عمومی از امکانات رایانهای و برخورداری کاربران این کتابخانهها از مهارتهای سواد اطلاعاتی میتوان چهار سطح از شکاف دیجیتال را شناسایی کرد که در شکل 1 نمایش داده شده است."