چکیده:
پیدایش فرقه‌های مختلف در بین مسلمانان و شکل‌گیری عقاید آنها، تحت تأثیر
عوامل مختلف مذهبی و غیر مذهبی بوده است. یکی از آموزه‌های دینی که در
شکل‌گیری عقاید شمار قابل توجهی از فرق اسلامی و به خصوص شیعی تأثیر داشته
است، عقیده مهدویت است. اندیشه مهدویت در قالب شیعی آن با مسأله غیبت و
رجعت کاملا به هم پیوسته است و همین دستمایه‌ای شد برای برخی پیشوایان و
پیروان فرق اسلامی تا عقاید خود را بر پایه آن بنا نهند که یکی از این فرقه‌ها واقفیه
است. واقفی‌گری که یکی از ارکان اساسی آن اعتقاد به غیبت و رجعت مهدی است،
در معنای عام آن، سابقه‌ای دیرین در تاریخ اسلام دارد و شمار قابل توجهی از فرق
اسلامی با تمسک به عقیده مهدویت قایل به وقف شده‌اند. واقفیه در معنای خاص به
وقف کنندگان بر امام هفتم اطلاق می‌گردد که عقیده به مهدی موعود و غیبت
و رجعت او را، بر امام هفتم تطبیق دادند. در مقاله حاضر ضمن معرفی واقفیه و
عقایدشان علل و عوامل پیدایش این جریان را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
خلاصه ماشینی:
"توقف بر امام حسن عسکری علیه‌السلام ؛ درباره امامان بعد از موسی بن جعفر علیه‌السلام هم واقفی‌گری وجود داشت، از جمله درباره امام حسن عسکری که عده‌ای قایل به غیبت وی شدند و شیخ صدوق می‌گوید: «توقف کنندگان بر حسن بن علی بن محمد ادعا می‌کردند که غیبتی بر او واقع شده، زیرا به غیبت ایمان داشتند ولی مصداق و موضوع آن را نمی‌دانستند و معتقد بود که وی همان مهدی قائم است».
لا ادریون گروه سوم آراء معتدل‌تری ارائه دادند، آنان اظهار می‌داشتند با توجه به اخبار بسیار درباره اینکه موسی بن جعفر علیه‌السلام مهدی و قائم است و نمی‌توانیم آنها را تکذیب کنیم از یک سو، و از سوی دیگر اخباری که درباره درگذشت پدر و نیاکان آن حضرت یعنی امامان قبلی به دست رسیده و همگی تائیدی بر صحت خبر وفات موسی بن جعفر علیه‌السلام می‌باشند و اینها را هم نمی‌توانیم تکذیب کنیم، از این رو نمی‌دانیم که آیا وی از دنیا رفته یا زنده است و نمی‌توانیم بر هیچ یک تأکید کنیم و نمی‌توانیم از امامت او هم فراتر برویم پس بر این امر توقف می‌کنیم تا در زمان قیام او این امر برای ما آشکار شود.
برخی از این روایات را سران واقفیه در استدلال‌های خود به کار می‌بردند و حتی در کتاب‌هایی که برخی از ایشان برای اثبات عقایدشان نوشتند آنها را ذکر کردند، از آن جمله در کتاب نصرة الواقفه که به قلم یکی از بزرگان واقفیه به نام موسوی نوشته شده بود، روایتی را از یکی از اصحاب امام صادق علیه‌السلام نقل می‌کند که: «وقتی ابوالحسن ـ موسی ـ فرزند ابو عبدالله ـ امام صادق علیه‌السلام ـ به دنیا آمد هدایایی را نزد ابو عبدالله صادق بردم او به من فرمود: به خدا سوگند که آنها را به قائم آل محمد هدیه دادی»63 چنانکه ملاحظه می‌شود در این روایت تصریح شده که موسی بن جعفر علیه‌السلام قائم آل محمد است."
(
, 
, 
)
