چکیده:
یکی از صنایع اصلی در دوره سلجوقی که همراه با سایر صنایع و فنون به رشد و شکوفایی رسید، صنعت و هنر نساجی است. فعالیت در بخش قابل توجهی از این صنعت وابسته به تولیدات طراز و تشکیلات مرتبط با آن صورت می گرفته است که در زندگی مردم عادی و حکومتی تاثیر بسزایی داشته است. طراز بعنوان ردای تجلیلی یا ردای عزت و افتخار و یکی از نشانه های خلع ید حکام از قدرت محسوب می شده، لذا از ارزش سیاسی بالایی برخوردار بوده است. بر این اساس نقوش مختلفی با مضامینی که اغلب با آرزوی بقا برای خلیفه یا حاکم و یا دعا و آیات قرآن بوده، اکثرا با الیاف طلایی بر روی زمینه ی بافت های تافته وتاپستری نقش می شده است. پژوهش حاضر با ارائه نمونه هایی از طرازهای دوره سلجوقی و بررسی طرازهای فرهنگ های همزمان، به مطالعه ی ویژگی های اصلی آنها، شامل نقوش و مضامین بکار رفته بر روی طراز، نوع تکنیک بافت، الیاف مصرفی و همچنین مراکز بافت طرازهای سلجوقی می پردازد.
One of the industries which flourished in Seljuk period is textile industry. The significant activities have been accomplished by the name of Tiraz and their establishments had a great influence on the public and government life. Tiraz have the high political value as the honorific or respect cloak and one ruler indication of eviction. So that، the various motifs with the various subjects often include wish to survive Caliph or ruler or blessings or verses of Quran، have been drawn mostly in golden fibers on taffeta and tapestry weaving.
In this essay، the main characteristics of Seljuk's Tiraz including the motifs، the concepts which have drawn on it، the texture، the consumed fibers and the textile weaving centers have studied by presenting the examples of the Seljuk's Tiraz and surveying the Tirazs of contemporary cultures.