چکیده:
در طی حاکمیت مظفر الدین شاه،تحولات فرهنگی عمده‌ای در ایران رخ داد که یکی از آنها تأسیس مدرسه به سبک نوین بود.در خارج ازمرزهای ایران نیز،به تبع تحولات داخلی،مدارسی به سبک جدید بنیاد نهاده شد.یکی از این مدارس،مدرسهء اتحاد ایرانیان در شهر بادکوبه بود.مؤسسان و کار به دستان این مدرسه،جمعی از کنسولها و کارگزاران دستگاه دیپلماسی وقت ایران و نیز افراد ترقیخواه ایرانی در بادکوبه بودند.سرانجام پس از رایزنیهای گسترده،در سال 1324 ق.مجوز فعالیت مدرسهء اتحاد از سوی ریاست علوم قفقاز صادر شد و این مدرسه،فعالیت خود را شروع کرد. این مدرسه از همان ابتدای تأسیس تا تعطیلی آن،با کمبود و مشکلات مالی مواجه بود.در طی انقلابات منطقهء قفقاز، پس از فروپاشی حاکمیت تزارها،این مشکلات تشدید شد. در دوران حکومت جمهوری آذربایجان،مدرسهء اتحاد ابتدا به عنوان مرکز قوای انگلیس به اشغال این نیروها درآمد و سپس آن حکومت از واگذاری عمارت مدرسه به ایرانیان خودداری کرد و این مؤسسهء فرهنگی را تحت نظارت خود داشت.با تسلط دوت بلشویکی بر آذربایجان اگرچه درپی رایزنیهای فراوان ادارهء مدرسهء اتحاد به ایرانیان واگذار شد،اما آن‌دولت فعالیت مدارسی همچون اتحاد را در خاک خود تلاشی در راستای ترویج افکار غیر انقلابی تلقی می‌کرد. سرانجام مدرسهء یاد شده به علت فشار دولت بلشویکی و نیز عدم استقبال گستردهء ایرانیان مقیم بادکوبه از تحصیل در آن، تعطیل گردید.
خلاصه ماشینی:
"مدرسهء اتحاد ایرانیان بادکوبه در روز 15 شعبان 1324 با حضور
شاگردان مدرسهء ایرانیان بادکوبه در روز افتتاح انجمن مقدس و دبستان اتحاد
مذکور نیز این درخواست را به اطلاع مقامات وزارت معارف
جهت تدریس در مدرسهء اتحاد و مدارس منطقهء قفقاز به بادکوبه
مسئلهء تأمین بودجهء مدرسهء اتحاد را توسط دولت ایران امری
حکومت هزینهء مدرسهء اتحاد را تأمین می‌کرد،پس ادارهء امور
آنان از ساعد الوزاره خواستند که کنترل ادارهء مدرسهء اتحاد را
ساعد الوزاره و وزارت امور خارجهء ایران در این زمینه نتیجه‌ای
دولت ایران به مدرسهء اتحاد و نیز کمبود معلم و...
اسم ایران و تدریس زبان فارسی و تسمیهء مدرسه به اتحاد
ژنرال کنسول ایران در بادکوبه نیز در مقابل این اقدام
بادکوبه،در بهبود تدریس زبان فارسی در مدرسهء اتحاد تأثیری مثبت داشته است.
گروه داشت و این مسئله،یکی از دلایل تأسیس مدرسهء اتحاد
(4)-اسناد وزارت امور خارجه،عریضهء جمعی از ایرانیان بادکوبه به مشیر الملک[سفیر ایران
(25)-همانجا،قونسولگری ایران در بادکوبه به وزارت امور خارجه،کارتن 7،پروندهء 6،
(28)-اسناد وزارت امور خارجه،هیئت شوارییهء مدرسهء اتحاد ایرانیان بادکوبه به وثوق
(47)-همانجا،تلگراف قونسولگری ایران در بادکوبه به وزارت امور خارجه،سال 1340 ق.
(49)-همانجا،نمایندگی سیاسی دولت ایران در آذربایجان قفقاز به وزارت امور خارجه،
(58)-همانجا،ژنرال قونسولگری ایران در بادکوبه به وزارت امور خارجه،سال 1302 ش.
(60)-همانجا،تلگراف جنرال قونسولگری ایران در بادکوبه به وزارت امور خارجه،سال
(61)-همانجا،جنرال قونسولگری ایران در بادکوبه به وزارت امور خارجه،سال 1303،
کارتن 33،پروندهء 57،نمرهء 17481،11 عقرب؛1303 و نیز وزارت امور خارجه به
(63)-همانجا،کفیل جنرال قونسولگری ایران در بادکوبه به وزارت امور خارجه،سال
(73)-همانجا،تلگراف ژنرال قونسولگری ایران در بادکوبه به وزارت امور خارجه،سال"
(
, 
, 
)
