خلاصه ماشینی:
"حرکتی اساسی که اصل آن از اسلام بود،تمامی یافتههای علمی بشر را میگرفت و دربوته و محک اسلام صاف نموده و آزمایشمیکرد و در محافل علمی رواج میداد،بطوری کهما حصل دانش بشری در گذشته و آینده آنزمانبر تنه جوان و رو به رشد اسلام پیوند زده میشد وآنچه همجنس و همسنخ با اسلام بود میتوانسترشد کند و در جهت اسلام و خدمت به بشریت قرارگیرد-البته انکار نمیکنیم که در این دوران مانندهمه زمانها قدرتها و حکومتهای ناصالح در صددانحراف و ملوث نمودن آن جریان زلال بودهاند وتأثیراتی هم داشتهاند تا جائی که افکار واندیشههای یونانی و رومی را پالایش نکرده واردفرهنگ اسلامی نمودند-ولی بقول استاد شهیدمطهری مسلمین 170 اصل فلسفی و منطقی ازعهد باستان گرفتند لکن 700 اصل با محتوایی تحلیلی از زندگی و آثار دانشمندان اسلامیابو العباس احمد بن طیب سرخسی«ابن الفرائقی» (به تصویر صفحه مراجعه شود)«علوم تجربی» *سرمایههای معنویو علوم،اگر در دلهاو اندیشههای عدهای محبوسشود جامعه را به فقر شدیدمعنوی دچار خواهد نمودو لذا نشر و اشاعه و ابلاغ علومبر هر عالمی فرض است.
فقطی در اخبار الحکما و العلماص 55 درباره اوچنین مینویسد:سرخسی یکی از متفننینو صاحبنظران در علوم مختلف و فلسفه و غیرهمیباشد که تالیف ارزشمندی در موسیقی و منطقو علوم دیگر داردا و در تالیفات خود دارای عباراتیشیرین و مختصر میباشد که در بسیاری از علومدارای اثراتی است او خوشفهم و خوشقریحهو فصیح زبان و ملیح نوشتار بوده است در ابتدا معلمو بعد از ندما و نزدیکان المعتضد باشد بطوریکهمعتضدا سرار خود را با او در میان میگذاشت و درامور مملکتی با او مشورت میکرد سرخسیو استادش کندی در نهضت و جریان عظیم فرهنگیو تالیف ترجمه نقش مهمی داشتهاند و توانستهاندنزدیکی و ترکیبی بین زبانهای سامی و یونانی برقرارنایندها نری کوربن در تاریخ فلسفه اسلامی چنینمینویسد: «این تاملات و نظریهها درباره علم حروف(جفر)که شناخت آنها به علت طرز ترکیب زبانهایسامی آسان گردیده است،در افکار صوفیانه و حکمتالهی قرون بعد چنان اهمیتی یافت که جا داردمعلوم کنیم اسامی آن چه وقت و چگونه بنیاد گرفتبهمین جهت مسائل مربوط به خط و زبان دقتفیلسوفان بلندمرتبه را جلب کرد."