چکیده:
ذکر، دعا و عبادت از جنبههای مهم انس با قرآن هستند که هر سه جنبة تربیتی داشته و در تمامی ابعاد تربیت انسان به خصوص در تربیت اخلاقی وی تأثیر بسزایی دارند. در این مقاله به منظور بررسی موضوع پژوهش از رویکرد درون دینی استفاده شده است، یعنی موضوعات قرآنی و احادیث ائمه اطهار(ع) را با روش تحلیلی و استنادی، به فعالیتهای تربیتی مرتبط کرده، سپس با تبیین مفهوم تربیت اخلاقی، انس با قرآن را همانند روشی در تربیت اخلاقی مطرح نموده و به بررسی این مقوله پرداخته شده است.نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر این مطلب است که تنها خداوند به تمامی راههای فلاح و رستگاری انسان عالم است و از آنجا که از طریق وحی با انسان سخن میگوید، مهمترین راه شناسایی عوامل سعادت و هدایت انسان، انس با قرآن و شنیدن کلام وحی است. در دیدگاه اسلامی برقراری ارتباط با خدا و حفظ آن، هدف غایی در تربیت اسلامی است، لذا همه فعالیتهای انسانی، مثل کارهای روزانه، به عنوان ذکر و عبادت جهت رسیدن به قرب الهی تلقی شده و انس با قرآن به عنوان مهمترین راه کار آن معرفی شده است.از آثار انس با قرآن میتوان به ایجاد انس یعنی نمایان شدن اثر جمال حق بر بنده، پرورش عقل، ایمان و روح عبودیت، بندگی خدا، شرافت نفس و چیره شدن بر بی میلی فرد به عبادت و بیدار شدن فطرت خداجوی انسان اشاره کرد. در این میان انسانها در برخورد با ذکر، به سه دسته تقسیم میشوند؛ مؤمنین، منافقین و کافرین که در متن مقاله به بررسی بیشتر آن پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
"چرا که قلب پاک، ثمرهای جز عمل پاک نخواهد داشت و به تعبیر دیگر، همانگونه که قلب و روح انسان در اعمال انسان مؤثر است، اعمال او نیز بازتاب وسیعی در قلب و جان دارد و آن را به رنگ خود - رحمانی یا شیطانی- درمیآورند» (مکارم شیرازی، 1374، ج15، ص268) نکتهای که باید به آن توجه کنیم این است که اطاعت از خدا فقط محدود به جنبههای فردی حیات انسان نیست.
زیرا اگر انسان به واسطة عقل خود آنچه صحیح است را در یافت و از امر خدا که به وسیله پیامبر به او ابلاغ شده، اطاعت کرد و به نیکی رو نمود، خدا طینت او را بهشتی میکند که در احادیث با عنوان (فطرت ثانوی) نامیده شده است، زیرا لازمه عدل خداوند آن است که امکان رسیدن به کمال در همة انسانها به یک نسبت وجود داشته باشد.
«نماز، که رمز ارتباط با خداست، مؤمنانی را که به جهان ماوراء طبیعت راه یافتهاند در یک رابطه دائمی و همیشگی با آن مبدأ بزرگ آفرینش نگه میدارد، آنها تنها در برابر خدا سر تعظیم خم میکنند، چنین انسانی احساس میکند از تمام مخلوقات دیگر فراتر رفته، و ارزش آن را پیدا کرده که با خدا سخن بگوید و این بزرگترین عامل تربیت او است (بابایی، 1382، ج1، ص40).
خداوند که اولین معلم انسان است برای حفظ سلامت قلب انسان، به او امر میکند که باید از کسی که از یاد خدا روی برمی گرداند دوری کند و میفرماید: «و لا تطع من أغفلنا قلبه عن ذکرنا و اتبع هواه و کان أمره فرطا» (کهف:28)؛ از کسانی که دلشان را از یاد خود غافل کردهایم و در پی هوس خویشند و کارشان بر گزافه و زیادهروی است، پیروی مکن ..."