چکیده:
طرح مساله: افزایش تعداد و کاهش سن معتادان، پدیده اعتیاد در استان ایلام را به مسالهای اجتماعی مبدل نموده است؛ این مقاله از دیدگاه جامعهشناختی به بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با اعتیاد جوانان میپردازد و به دنبال پاسخ به این سوال است که «پدیده اعتیاد جوانان استان ایلام ریشه در کدام یک از شرایط و فضاهای اجتماعی محیط فرد دارد؟». روش: در این پژوهش که به روش پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و معتبر صورت گرفته، دادهها از 132 نفر جوان معتاد 35-15ساله در مرکز بازپروری معتادان ایلام بهعنوان نمونه آماری تحقیق اخذ و مورد تحلیل قرار گرفته است. یافتهها: نتایج حاصل از تحقیق، بیانگر تاثیر مهم آسیبهای خانوادگی نظیر نابسامانی خانوادگی، وجود زمینه خانوادگی، مدیریت ناهمخوان والدین و پیوستگی اندک به خانواده از سویی و تاثیر مخرب میزان فرصتهای کنترل نشده فرد و ویژگیهای منفی گروه دوستان بزهکار و محیط نامناسب آموزشی در گرایش فرد به اعتیاد در نمونه مورد بررسی است. نتایج: ارتباط نهادهای اجتماعیکننده فرد نظیر خانواده، گروه دوستان، محیط آموزشی، کار و فرصتهای کنترل نشده اجتماعی با اعتیاد در نمونه مورد بررسی، توجه ویژه به طراحی برنامههای آموزشی برای تحکیم بنیان خانواده، مدیریت خانواده و کنترل و نظارت بر فرصتهای کنترل نشده اجتماعی فرد را میطلبد.
خلاصه ماشینی:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) 5)بحث و نتیجهگیری نتایج به دست آمده در باب متغیرهای این تحقیق بیانگر مسائل زیر است: 1-5)فضای کنترلی خانواده الف)زمینۀ خانوادگی اعتیاد با گرایش به اعتیاد مرتبط است،زیرا وجود فرد معتاد درخانواده سبب میشود که فرد به همانندسازی با الگوی نقش در خانواده پرداخته و از سویدیگر دسترسی وی به مواد مخدر تسهیل شود.
این امر با آموزههای نظری ساترلند کهاصول تکرار،اولویت،شدت و تدوام تماس با منحرفین را برانحراف موثر میداند مطابقتدارد و با یافتههای پژوهشی عالیپور(1377)که 80 درصد افراد مورد بررسی وی در بیناطرافیان خود فرد معتاد داشتهاند،و نیز یافتههای بیرامی(1377)که وجود اعتیاد والدین رازمینهساز اعتیاد فرزندان میداند،همخوانی دارد.
3-5)فضای کنترلی دوستان ویژگیهای رفتاری منفی دوستان به دلیل همانندسازی و الگوپذیری از همسالان بزهکار،زمینۀ آشنایی و دسترسی به مواد مخدر را فراهم میسازد و از سوی دیگر تاثیر وجود خردهفرهنگ بزهکاری در بین دوستان براعتیاد در این تحقیق تایید شده و توسط محققان بسیارزیادی نیز مورد تأکید قرار گرفته است و با نظریه کنترل تراویس هیرشی و دیدگاه کلواردو اوهلین نیز مطابقت دارد.
نتایج حاصل از تحقیق حاضر بیانگر نقشنهادهای اجتماعی کنندۀ فرد نظیر خانواده،دوستان،محیط آموزشی و کار به عنوان فضاهایکنترل شده و نیز میزان فرصتهای کنترل نشدۀ اجتماعی فرد در گرایش به انحرافاتاجتماعی و به طور خاص اعتیاد در این پژوهش است و با آموزههای نظری جامعهشناسی ونتایج تحقیقات اجتماعی دیگران دربارۀ معضل اعتیاد همخوانی دارد."