چکیده:
یکی از راه های هدررفت آب در مناطق مختلف آب و هوایی ایران، تبخیر و تعرق است. این پدیده سهم مهمی در اتلاف آب به ویژه در مناطق کویر مرکزی کشور دارد و تابع پارامترهای مختلف اقلیمی و ویژگی های توپوگرافی هر منطقه است. اولویت بندی و تعیین شدت تاثیر هر یک از این پارامترها بر روی تبخیر و تعرق می تواند ضمن افزایش شناخت از عوامل مؤثر بر تبخیر و تعرق در هر منطقه، به مدیریت منابع آب در آن منطقه بسیار کمک کند. در این تحقیق اقدام به بررسی و آنالیز میزان حساسیت پدیده تبخیر و تعرق نسبت به تغییر پارامترهای اقلیمی مؤثر بر آن در چند نقطه از استان یزد در ایران مرکزی شده است. بدین منظور ابتدا به تغییر مقادیر پارامترهای ورودی به مدل کراپ وات، به عنوان یکی از معتبرترین مدل های محاسبه تبخیر و تعرق مرجع به روش فائو ـ پنمن ـ مانتیث پرداخته شد، و سپس تاثیر تغییر این پارامترها در هر یک از ماه های سال در ایستگاه های مختلف به صورت کمی محاسبه گردید و مورد مقایسه قرار گرفت. این تغییرات شامل افزایش و کاهش ، و درصد پارامترهای ورودی به مدل بود. نتایج این تحقیق نحوه اولویت بندی پارامترهای اقلیمی و میزان تاثیرگذاری آنها را در ماه های مختلف سال در هر یک از ایستگاه های مطالعاتی نشان می دهد. بر این اساس، تغییرات دو پارامتر بیشینه دما و سرعت باد در سال بیشترین تاثیر را در نوسانات تبخیر و تعرق در هر سه ایستگاه داشته است. همچنین اولویت بندی عوامل مؤثر در تبخیر و تعرق در فصول مختلف متفاوت اند، به طوری که برای مثال در فصل بهار در هر سه ایستگاه دمای بیشینه، سرعت باد و دمای کمینه به ترتیب مؤثر ترین عوامل بوده اند، در حالی که در فصل پاییز سرعت باد، دمای بیشینه و رطوبت نسبی به ترتیب مؤثرترین عوامل بوده اند.
خلاصه ماشینی:
"بدین منظور ابتدا به تغییر مقادیر پارامترهای ورودی به مدل کراپ وات،به عنوان یکی از معتبرترین مدلهای محاسبه تبخیر و تعرق مرجع به روش فائو-پنمن -مانتیث پرداخته شد،و سپس تأثیر تغییر این پارامترها در هریک از ماههای سال در ایستگاههای مختلف به صورت کمی محاسبه گردید و مورد مقایسه قرار گرفت.
در تحقیق دیگری که بر روی تأثیر هریک از عوامل اقلیمی بر روی تبخیر و تعرق در حوزه منشاد یزد با استفاده از معادله پنمن-مانتیث و روش تجزیه عاملی صورت گرفت،در فصل زمستان و بهار کمینه دما و در فصل پاییز و تابستان بیشینه دما بیشترین نقش را بر روی تبخیر و تعرق داشته است(پورمحمدی و همکاران،1387،75).
هدف اصلی از انجام این تحقیق بررسی میزان تأثیرگذاری و سهم عوامل اقلیمی مذکور بر روی تبخیر و تعرق مرجع است و به عبارتی آنالیز حساسیت روش فائو-پنمن-مانتیث براساس تغییرات پارامترهای اقلیمی مؤثر بر تبخیر و تعرق است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) پس از مشاهده تغییرات ماهانه تبخیر و تعرق در ایستگاههای مطالعاتی،به بررسی آنالیز حساسیت معادله فائو- پنمن-نانتیث بر اثر تغییر هریک از پارامترهای ورودی آن(دما،رطوبت،سرعت باد و ساعات آفتابی)در هرسه ایستگاه مطالعاتی پرداخته شده است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) همانطور که در جدول 2 نشان داده شده است،در هرسه ایستگاه در فصل بهار و تابستان عوامل اصلی مؤثر بر تبخیر و تعرق مرجع مشابه بوده است،بهطوری که به ترتیب اولویت دمای بیشینه،سرعت باد و دمای کمینه در فصل بهار و همچنین پارامترهای سرعت باد،دمای بیشینه و دمای کمینه در فصل تابستان مؤثر بودهاند."