چکیده:
با تحول گفتمان ژئواستراتژیک به گفتمان ژئواکونومیک در دهه های اخیر و ایفای نقش برتر اقتصاد در عرصه مناسبات جهانی، ژئوپلیتیک انرژی و امنیت آن ازجایگاه بالاتری در مناسبات بین المللی برخوردار شده است. در این عصر، مقوله انرژی بویژه نفت در امنیت انرژی ایجاد کشمکش های منطقه ای و بین المللی از نقش آفرینی بیشتری برخوردار شده است. از این رو، مفاهیمی چون امنیت انرژی، ذخایر راهبردی، منابع نفتی، تولید کنندگان و مصرف کنندگان انرژی، خطوط انتقال نفت و گاز و امنیت این خطوط جایگاه خاص یافته است. در این عصر ایران از دو جنبه تولید و انتقال انرژی در کانون توجه و تعاملات بین المللی واقع شده است. ایران از یک طرف در مرکز بیضی استراتژیک انرژی هم از نظر نفت و هم گاز قرار داشته و از طرف دیگر در مسیر انتقال این انرژی به بازارهای بزرگ مصرف انرژی یعنی جنوب و شرق آسیا و اروپا قرار دارد. این ویژگی ها به طور بالقوه موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک ویژه ای به ایران داده است که با ید تلاش شود با به فعلیت در آوردن این ظرفیتها نسبت به ارتقای جایگاه کشور در عرصه های منطقه ای و جهانی اقدام کرد.
With the transfer of the discourse of geo-strategy to geo-economics in recent decades and the superior role of economy in the international relations، the geopolitics of energy and its security has enjoyed a special place in international relations. In our era، energy، particularly oil، has played a significant role in security and regional and international skirmishes. Hence، such concepts as security of energy، strategic reserves، oil resources، consumers and producers of oil، oil and gas pipelines and their security has become very crucial. Today Iran is internationally important with regard to the production and transfer of energy. On the one hand Iran is in the center of the strategic energy circle and on the other it is located at the center of transfer of energy to the world’s great energy markets، that is، Europe and South and Southeast Asia. These features have potentially endowed Iran with special geoeconomic and geopolitical characteristics. Attempts should be made to actualize those potential charactersitics to promote Iran’s status in regional and international arena.
خلاصه ماشینی:
"در عصر ژئواکونومی،رشد تقاضای جهانی مصرف انرژی،افزایش قیمت نفت خام و کاهش ارزش دلار همراه با ترس روانی از اقدامت تروریستی،عدم ثبات دولتها در برخی از کشورهای مهم تولید کننده نفت و گاز و رقابتهای ژئوپلیتیکی همراه با این واقعیت که آیا منابع کافی انرژیهای فسلی برای تأمین انرژی مورد نیاز جهان وجود دارد یا خیر؟موضوع امنیت تأمین انرژی را در صدر دستور اجلاسهای مهم سیاسی قرار داده و دیپلماسی انرژی اهمیت ویژهای را به خود اختصاص داده است.
از سویی،مفهومی است که از یک سو تحت تأثیر روندهای یکپارچه کننده جهانی شدن قرار گرفته است،که تمایل به این وجود دارد که انرژی و امنیت آن به مانند کالاها و خدمات اقتصادی در چارچوب بازار جهانی قرار داده شود و از حساسیت و بعد استراتژیک آن کاسته شود و از سوی دیگر،انرژی در بازی جهانی قدرت، معادلات امنیتی و نیز رقابت قدرتهای بزرگ نقش اساسی ایفا میکند؛که برخلاف روندهای همگرا کنده جهانی،با تأکید بر نگرشهای ملی امنیتی،انرژی را عنصری تعبیر میکنند که (1)- notrab صرفا جایز اهمیت اقتصادی نیست )ri.
در خصوص موقعیت ژئواکونومیک ایران و نقش این کشور در امنیت جهانی انرژی میتوان گفت که ایران با قرار گرفتن میان دو انبار مهم انرژی یعنی دریای خزر خلیج فارس اهمیت فوقالعادهای را در ژئوپلیتیک جهانی دارد و از نظر جغرافیایی نیز دارای موقعیت ارتباطی راهبردی برای انتقال نفت و گاز دو حوزۀ بزرگ انرژی یعنی خلیج فارس و دریای خزر میباشد."