مطالعه جایگاه ژئواکونومیک سازمان همکاری شانگهای در جهان مقاله

مقاله حاضر شاخص های ژئواکونومیک سازمان همکاری شانگهای و کشورهای عضو و ناظر این سازمان و جایگاه آن متغیرها را در جهان مطابق جدیدترین اطلاعات آماری مورد مطالعه و ارزیابی قرار می دهد. این مقاله گامی نخست جهت تبیین و مطالعه تطبیقی شاخص های کلیدی ژئواکونومی اثرگذار بر منطقه گرایی است که به نوبه خود توانمندی ها و استعدادهای آنها را در ایجاد هم پیوندی اقتصادی منطقه ای نشان می دهد. جمع بندی مقاله حاکی است که سازمان همکاری شانگهای صرفا یک پیمان نظامی- امنیتی نیست و به تدریج موضو عات اقتصادی را در سرلوحه برنامه ها دارد. این سازمان هم اینک 6 عضو دائم و 4 عضو ناظر دارد. با عضویت کامل ایران در این سازمان در آینده، ایران نخستین بار خواهد بود که به یک ترتیب غیراقتصادی (نظامی-امنیتی) ملحق می شود. مساحت کشورهای عضو (اصلی و ناظر) پیمان شانگهای روی هم معادل 37 میلیون کیلومتر مربع یا بیش از 28 درصد سطح خشکی های زمین است و اعضای آن از حیث جغرافیایی نزدیک به هم و در واقع جزء شرکای تجاری طبیعی یکدیگرند. این سازمان با جمعیت 2.9 میلیارد نفر، 43.62 درصد از جمعیت جهان را شامل می شود. در این قلمرو دو غول اقتصادی آسیا (چین و هند) در حال قدرت گیری و تبدیل شدن به قدرتهای تاثیرگذار در منطقه و جهان هستند که هر دو فاقد منابع انرژی اند و ناگزیرند بخش بزرگی از انرژی مصرفی برای اقتصاد در حال رشد خود را از خارج وارد کنند. در این پیمان دو غول عمده تولیدکننده نفت (ایران و روسیه) وجود دارند که از ذخایر غنی گاز نیز برخوردارند. بنابراین پیمان مذکور از سه عامل انرژی (نفت وگاز)، تولیدات (صنعتی و کشاورزی) و مصرف (جمعیت قابل توجه) برخورداراست. جمعیت منطقه خود بازار بزرگی برای تولیدات صنعتی و کشاورزی منطقه است. اما در این پیمان منطقه ای نکات منفی چندی نیز وجود دارد. کشورهای عضو پیمان شانگهای علاوه بر تجزیه طلبی با جریان قاچاق مواد مخدر، اسلام گرایی طالبانی و قاچاق اسلحه و انسان نیز مواجهند که در برابر تهدیدات مشترک می توانند با یکدیگر همکاری کنند. تهدیدهای دیگری که می تواند آینده همکاری های منطقه ای را در چارچوب پیمان شانگهای دچار خلل کند، خصومت های بین چین و هند از یک سو و هند و پاکستان از سوی دیگر است. جمع جبری بازی آنها می تواند بازی صفر باشد. از این رو این پیمان با دو عضو قدرتمند و پرجمعیت می تواند در صورت موازنه منفی به فروپاشی و در صورت موازنه مثبت، به قدرتی تاثیرگذار تبدیل شود. اصولا سازمانهای منطقه ای در عرصه بین الملل بدون داشتن ضریب امنیتی بالا نتوانسته اند موفق باشند. از سویی سه قدرت مهم این پیمان (چین، هندوستان و روسیه) کشورهای مسلمان نیستند هرکدام از آنها با دیدگاه دینی و فرهنگی متفاوتی، کشورهای مسلمان سنتی (ایران و پاکستان) را در کنار هم گرد آورده و به همکاری با یکدیگر ترغیب نمایند. هنوز زود است که بتوان در مورد ادامه همکاری در شانگهای رای نهایی صادر کرد، اما همین مقدار که این کشورها می خواهند در کنار هم قرار گیرند، گامی رو به جلو است. اگر بدانیم که سازمان شانگهای در دهه 90 برای رفع تهدیدهای نظامی و مبارزه با اسلام افراطی شکل گرفت و برای حل مسئله اختلافات مرزی باقی مانده از دوران جنگ سرد بین چین و شوروی تشکیل شد، انتظارات پیشرفت همکاری های اقتصادی را با دیدگاهی انتقادی تر مورد ملاحظه قرار خواهیم داد. با این وجود جهان آینده جهان همکاری های منطقه ای است و سازمان شانگهای می تواند در این راه گام بر دارد.

This article، is studying the geo-economics parameters of Shanghai Cooperation Organization Economy (SCO) and its permanent and observer member countries variables of this organization and its place in the world economy according to the latest statistical data. This article at the first step is going to clarify the comparative studies of key parameters influencing geo economy and their abilities and talents in creating regional economic convergence. Summarize the article suggests that: 1- SCO merely is not a military - security alliance، and gradually the economic agenda will consider as its priorities. The organization at the present situation has six permanent members and four members are observers. With full membership of this organization in the future، Iran will be the first time that is going to join in a non-economic (respectively military - security) organization. The areas of the Member States (the main and observer members both) of SCO approximately is equal by 37 million square kilometers، equivalent to or more than 28 percent of Earth''s surface and its members from point of geographical view in fact they are both natural trade partners to each other. The organization with 2.9 billion population، has 43.62 percent of the world population، and from this point stands as the first regional actor in the world. 2- In this realm the two economic giants of Asia (India an China) are strengthening as the powers that are affecting both the region and the world، but they do not have enough energy resources and compelled a large part of the energy used for growing their economies from the outside world to import. In this treaty the two major oil-producing giants (Iran and Russia) have rich deposits of gas and petroleum also. Thus the three factors mentioned، energy resources (oil and gas)، manufacturing products (industrial and agriculture) and consumption markets (significant population) there are in the region. Large population of the region itself is the main local market for agricultural and industrial products of the region. 3- But in the regional treaty، there are several negative points. Shanghai treaty member countries in addition separatism movements، is faced with current drug trafficking، arms and human smuggling، Taliban Islamism، are common threats that can work together. Future threats could damage the framework of common cooperation of members countries are including the hostilities between China and India between one side and India and Pakistan is the other side. Algebraic sum game they can play is zero. Hence the covenant with two powerful and populous members could collapse if the negative balance، and if the balance becomes positive influence. 4- Primarily regional organizations in the international arena without a high security factor failed to be successful. Three powers of this important treaty (China، India and Russia) are Muslim countries، thus they are with different religious and cultural perspectives، the traditional Muslim countries (Iran and Pakistan) have gathered together to work in the framework of Islamic values. It is too early to be able to continue working on the final decision issued in Shanghai، but these countries wills that they decided and want to come together to work in a regional organization، is a step forward. If we know that the SCO in the 1990’s played a positive role to eliminate military threats and fight against radical Islam، and formed for solving boundary disputes(remaining from the Cold War between China and the Soviet Union)، expectations of economic cooperation development is not out of expectation. However، the future world and regional cooperation organization in the world could be successfully considered in SCO too.

"در انتخاب شاخص‌های ارزیابی ژئواکونومی مجموعه ویژگی‌هایی به شرح زیر مد نظر قرار گرفته است: (1) )OCS(noitazinagrO noitarepooC iahgnahS اول اینکه،تا حد ممکن کلان و کلی‌نگر باشند تا خرد و جزئی‌نگر؛دوم اینکه،این شاخص‌ها بین‌المللی باشند تا امکان مقایسه برای کشورها فراهم گردد؛سوم اینکه،در سطح بسیاری از کشورهای مورد نظر در دسترس و یا قابل محاسبه باشد؛چهارم اینکه:در موارد جدلی(نظیر اندازه جمعیت و رشد آن)برای انتخاب شاخص‌های ارزیابی جغرافیای اقتصادی اعم از متغیرهای مقیاس،وضعیت و روند،در قالب سایر شاخص‌های مرتبط انعکاس یافته است. روش تحقیق استفاده شده در مقاله حاضر به شرح زیر است:ابتدا بالغ بر 20 متغیر از شاخص‌های کلیدی ژئواکونومی و اقتصاد کلان بین‌المللی کشورهای عضو سازمان شانگهای که توانمندی‌ها و استعدادهای آن کشورها را در ایجاد ترتیبات اقتصادی منطقه‌ای نشان می‌داد، با عنایت به مبانی نظری و پیشینه تجربی برگزیده شدند. از جمله این شاخص‌ها،شامل مزیت نسبی طبیعی(جغرافیایی و جمعیتی)؛ تولید ناخالص داخلی؛تولید ناخالص داخلی سرانه یا سطح درآمد سرانه؛شاخص آزادی اقتصادی و جریان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی برای محاسبه و تحلیل از جدیدترین آمار قابل دسترس استفاده شده است. در سال 2006 در میان 10 کشور مورد مطالعه مصرف نهایی خانوارها بخش مهمی از تولید ناخالص داخلی اغلب کشورها را تشکیل می‌دهد که اغلب بیش از 50 درصد بوده است. جدول شماره 5:جریان ورودی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشورهای عضو(میلیارد دلار و درصد) (به تصویر صفحه مراجعه شود) 643-043:PP,8002,SCITSITATS FO KOOBDNAH,DATCNU:ECRUOS چهارم،در این میان،تا سال 1980 هیچ‌کدام از کشورها جایگاه فعالی در ورودی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جهانی نداشتند تا در سال 1990 تنها چین حضور فعال در جریان ورودی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی داشته است."