چکیده:
«اسلام اروپایی» مفهومی است که به صورت فزاینده ای در کانون مباحثات اجتماعی و فرهنگی در مورد مسئله مسلمانان اروپای غربی، قرار دارد. معادل های لفظی اسلام اروپایی، اسلام حقوق بشردوست، اسلام اروپادوست، اسلام پذیرفتنی، اسلام سکولار، اسلام مدرن، اسلام های ملی نظیر اسلام فرانسوی و اسلام انگلیسی، اسلام جهانی شده، یورو ـ اسلام و بعضا اسلام میانه رو است. این مقاله با طرح و بررسی تلقی های مدنظر از «ایده اسلام اروپایی»، ضمن فراهم آوردن امکان شناخت از ادبیات این مباحث شایع در فضای فکری و فرهنگی اروپای غربی، به نقد اجمالی این ایده پرداخته است. اسلام اروپایی که به لحاظ عدم اجماع در مبانی و مقاصد نظری صرفا در حد یک ایده مطرح است، هم زمان به دلیل برخی سیاست های مدیریت مذهبی در اروپای غربی، برنامه یا پروژه ای محسوب می شود برای سکولارسازی عقاید مسلمانان اروپا به طوری که کمترین واکنش را در مسلمانان اروپایی معتقد ایجاد کند. ازاین رو گرچه تلقی واحدی از ایده اسلام اروپایی وجود ندارد، اما التباس و ابهام مفهومی آن باعث نمی شود اروپایی ها از اهمیت کارکرد درون مرزی و حتی فرامرزی این ایده غافل باشند.
خلاصه ماشینی:
"البته بسام طیبی،ایده اسلام اروپایی خود را امری جداگانه از برنامه‌های کشورهای اروپایی برای هضم مسلمانان در فضاهای سکولار اروپایی می‌داند و بلکه قائل است با یک نوع سکولاریسم تاریخی اسلامی می‌توان از لحاظ سیاسی و حقوقی با اروپا منطبق شد اما از لحاظ فرهنگی در فضای اروپا ذوب نگردید.
او می‌گوید اقتضائات مسلمانان در کشورهای اروپایی سبب شده است مسیرهای دریافت مفاهیم اسلامی از طریق فضای سایبری تعمیم داده شود و «امت دیجیتالی»1تشکیل می‌شود که بیانگر به وجود آمدن شبکه‌ای از وابستگی‌های دینی و عاطفی درون‌گروهی مسلمانان است که ضمن اینکه در بردارنده منابع اجتهاد متنوع و پرسش از علمای محیطهای مجازی است،طبیعتا دین سنتی مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهد( 35:0102,ayaK ).
تشخیص اسلام حقیقی از انواع بدلی آن در محیط افسارگسیخته و بازار1مکاره فضای اندیشه‌ای اروپا واقعا دشوار می‌نماید؛اما از آنجا که کایا و روآ از همگانی شدن تعالیم اسلامی از طریق مظاهری نظیر اینترنت به عنوان چالش اسلام سنتی یاد می‌کنند،شایسته است بگوییم مفروض آنها این است که اسلام نیز مانند مسیحیت-پیش از شروع نهضت اصلاح دینی- منعی برای آموزش و تأمل همگانی در معارف خود قائل است،که به‌طور واضحی البته چنین نیست.
از سوی دیگر مسلم است که ماهیت ایده اسلام اروپایی با طیف غالب امروزی آن نمی‌تواند نظریه‌ای درون دینی و اصیل از حسن همجواری را ارائه دهد، اما با توجه با تأکید مروجان ایده اسلام اروپایی به حل عملی چالش هویتی- فرهنگی در اروپای غربی،اتفاقا کارکرد عملی-اجرایی این ایده تردیدآمیز است؛ به‌طوری که حتی بسام طیبی می‌گوید:«می‌توان مشاهده کرد که اروپا نه از نظر سیاسی و نه اخلاقی برای کنار آمدن با چالش توصیف شده مجهز نشده است» (طیبی،1389:322)."
(
, 
, 
)
