چکیده:
در رمان سووشون موضوعات و جنبههای اجتماعی، تاریخی و حماسی با لحن شاعرانه، در بستر داستانی ساختگی، چنان درهم آمیختهاند که نمونه مقبول هنر داستاننویسی به وجود آمده است. جنبه حماسی این رمان چنان قوتی دارد که میتوان آن را در ردیف آثار حماسی مصنوع قرار داد. تجلی روح ملی، وجود ارزش ذهنی، نماینده عقاید مردم بودن قهرمان، لزوم مهرورزی و کینتوزی، وجود قدرت فردی شکستناپذیر یا ابرمرد و هممرزی با تاریخ از جمله عناصر حماسهاند که در این رمان حضور دارند. قهرمان آن با خصالی از قبیل مهرورزی به مردم و کینتوزی با بدخواهان مردم، جستن نفع عام، تعلق به نوع بشر، مقابله با ضد قهرمان و داشتن شرافت در شمار قهرمانان حماسههاست. قصد دانشور ـکه آفرینش چنان قهرمانی برخاسته از جهانبینی اوستـ به حقیقت شکستناپذیر نشاندادن ایران است، در زمانی که تهاجم صنعتی و نظامی غرب، بیاثربودن مطبوعات، آشوبهای داخلی، وابستگی ارکان حکومت، غفلت مردم و اولیای دین و فرصتطلبی احزاب زمینههای به خطر افتادن استقلال ایران را فراهم میکنند. قصد این نوشته ذکر مشابهتهای این رمان با آثار حماسی، جستن نشانههای حماسه در آن و نهایتا تبیین جنبه حماسی آن است.
In the novel Savushun، the subjects and social، historical، and epic aspects are expressed with a poetic language in the form of a fiction. The epic aspect of the novel is so strong that qualifies it to be in the rank of epic artifacts. The manifestation of national spirit، the existence of an abstract value، representing the public beliefs، necessity of kindness and enmity، the existence of an undefeatable person or a superman، and sharing borders with history are elements of epics، which are present in this novel. The author intends to show، through such a hero، the undefeatable nature of Iran at the time of industrial and military invasion of the west، neutrality of the press، internal turmoil، dependence of the government، ignorance of people and the clergy and the opportunist nature of the parties which pave the way for threatening the country΄s independence. The purpose of the present paper is to indicate similarities of this novel with other epic works and to examine the
features of epics in the novel and finally to explain its epic aspects.
خلاصه ماشینی:
"در اینجا غرض از قهرمان پروری نه آن است که در داستانها و رمانها معروف است و معمولا مهمترین شخصیت رمان را که بیش از تمام شخصیتها با حوادث مواجه و بیش از همه متحول میشود و ایجاد تحول میکند قهرمان میگویند،بلکه غرض قهرمانی است که در سطح قهرمانان داستانهای حماسی مطرح است و کارهایی فراتر از توان قهرمانان داستانها و رمانها انجام میدهد که مهمترین آنها جان و زندگی خود را برای حفظ مصالح و خصوصا آزادی عمومی فدا کردن است و یوسف خان در این رمان به آن درجۀ عالی میرسد.
5این طبقۀ فکری هرکسی را که در غم مردم باشد و ساز مخالفت حکومت زند،بیعقل محسوب میکند،چنانکه عزت الدوله یوسف را دیوانه میخواند که در راه منافع ملی همگان را با خود دشمن کرده است(همان:176).
در این رمان یوسف برای احیا و حفظ آزادی و عزت و استقلال و ارزشهای ملی ایرانیان و صحنه میآید و برای آنها جان خود را فدا میکند و پس از مرگ او شجاعت و بیداری عمومی احیا میشود.
اوصاف دیگر قهرمان این رمان علاوه برآنچه گذشت،یوسف به عنوان قهرمان ملی خصال و اوصافی دارد که میتواند تجربهای جدید برای قهرمانان ملی و حماسی محسوب شود: 1)دمی از غم زندگی مردم فارغ نیست(دانشور،1363:23 و 24)؛2)غم ساختن آینده دارد و آیندهای روشن نوید میدهد(همان:18 و 49)؛3)میخواهد نسل بعدی شجاع و مدافع حق تربیت شود(همان:130-131)؛4)در هر حالتی و با هرکسی مثل یک شمشیر عریان صریح و صادق است."