چکیده:
علامه طباطبایی برای تفسیر و تبیین صحیح کلام خداوند متعال، معیارهای مختلفی را در نظر گرفته و بر اساس همین معیارها به تفسیر قرآن پرداخته است. مولف المیزان در تدوین تفسیر گرانسنگ خود، نظریات مفسران مختلف را یاد کرده، در جای جای کتابش، بر اساس ملاک و مولفه هایی به نقد و بررسی برخی از آن نظریات اقدام می کند. برخی از ملاک هایی که علامه با توجه به آنها به بررسی و نقد نظریات مفسران می پردازد عبارت اند از: قرائت صحیح کلمات و آیات قرآن کریم، شان نزول آیات، عدم توجه دقیق به قواعد ادبیات عرب، تعیین معنا و مفهوم مفردات و واژگان قرآن، تشخیص و تطبیق اشاره و مشارالیه، تشخیص صحیح مرجع ضمایر، شناخت صحیح مکی یا مدنی بودن آیات، دخالت پیش داوری ها و اعتقادات مذهبی در تفسیر، تشخیص صحیح اعراب (نقش) حروف و کلمات، تطبیق ناصواب برخی از آیات بر جریانات تاریخی و ... . در این نوشتار با مطالعه همه مجلدات المیزان، مهم ترین مبانی و ملاک های علامه در بررسی و نقد نظریات مفسران استخراج و به شیوه کنونی با ذکر نمونه هایی دسته بندی شده است.
خلاصه ماشینی:
در شناخت و استفاده از حروف فخر رازی گاهی در تشخیص حروف و نوع استفاده از آنها به اشتباه،کاربردهای غلطی را برای برخی از حروف در نظر گرفته و به این صورت(باتحلیل ناصواب حروف)نتوانسته است تفسیر درستی از آیات ارائه بدهد؛ازجمله: علامه ذیل آیۀ{/(قالت رسلهم أفی الله شک فاطر السموات و الأرض یدعوکم لیغفرلکم من ذنوبکم و یؤخرکم إلی أجل مسمی قالوا إن أنتم إلا بشر مثلنا تریدون أن تصدوناعما کان یعبد آباؤنا فأتونا بسلطان مبین)/}(ابراهیم10/)مینویسد: بعضی از مفسران گفتهاند:کلمۀ«من»در«من ذنوبکم»زاید است،و به عنوانتأیید گفتار خود،آیۀ{/(یغفر لکم ذنوبکم)/}را آوردهاند که کلمۀ«من»در آن نیست،و گفتهاند:پس معلوم میشود در این آیه هم که[من]هست،زائد است و معناییافاده نمیکند.
{P1P} 6-تشخیص صحیح مرجع ضمایر با توجه به اینکه در برخی از آیات،ضمایر و مراجع ضمایر مختلف ومتعددی وجود دارد و از آنجا که معنای صحیح اینگونه آیات در گرو تشخیصصحیح مراجع ضمایر است،برخی از مفسران در تشخیص مرجع ضمایر دچاراشکال شده و نتوانستهاند معنای اصلی و حقیقی آیات را بیان کنند،ولی علامه باتوجه به سیاق،مرجع ضمایر را تشخیص داده و دیدگاه مفسرانی را که برخلافمراد خدا آیات را تفسیر کردهاند رد و نقد کرده است: بعضی از مفسران ذیل آیۀ{/(إنما سلطانه علی الذین یتولونه و الذین هم به مشرکون)/}(نحل100/)گفتهاند:ضمیر مفرد در جملۀ{/(و الذین هم به مشرکون)/}به خدایمتعال برمیگردد،و معنای آیه را چنین میکند:سلطنت شیطان تنها بر دو طایفهاست؛یکی مشرکان و دیگری موحدانی که شیطان را ولی خود میگیرند.