چکیده:
در این مقاله مجموعهی اشعار کودکانه ی پروین دولت آبادی از کتاب بر قایق ابرها و گل بادام (مجموعه 284 شعر برای کودکان) بررسی و تحلیل محتوایی شده و مفاهیم گوناگون در آن مشخص گردیده است. مجموعه ی مضامین موجود در شش محور اصلی خلاصه شده است: مضامین طبیعت گرایانه، مضامین سرگرم کننده و لذت بخش، مضامین سیاسی- اجتماعی، مضامین دینی، مضامین آموزشی- علمی و مضامین تربیتی- اخلاقی. فراوانی هر مضمون در اشعار این کتاب مشخص شده و سپس هر مضمون تحلیل و بر اساس معیارهای علمی به نقاط ضعف و قوت اشعار پرداخته شده است. یافته های پژوهش نشان داد که اشعار کودکانه ی پروین دولت آبادی از جهت محتوایی چه وضعیتی دارد. با بررسی مفاهیم گوناگون روشن شد مهم ترین مضمون اشعار کودکانهی دولت آبادی «امید» است که این مضمون با ترکیب عنصر «خیال» برجسته ترین مشخصه ی شعر او به شمار می رود. توانمندی دولت آبادی در درآمیختن زبان کودکانه با مفهوم دنیای کودکی است.
In this paper Dolatabadi’s poems for children from her collection of poetry for children entitled Bar Qayeq-e Abrha and Gol-e Badam (284 poems) are analyzed. The themes used in her poetry are classified under six basic categories: “nature oriented”، “amusing and delightful”، “political-social”، “religious”، “pedagogical-scientific”، and “educational-ethical”. The number of each of these themes is specified، and then analyzed. The strength and weakness of the poems are discussed. In short، one would conclude that the most important theme in Dolatabadi’s poems for children is “hope” which is mixed with “imagination”. Her great artistry is in mixing the language of childhood with the world of childhood.
خلاصه ماشینی:
"مجموعهی مضامین موجود در شعر دولتآبادی،در شش محور اصلی خلاصه شد: «مضامین طبیعتگرایانه،مضامین سرگرمکننده و لذتبخش،مضامین سیاسی- اجتماعی،مضامین دینی،مضامین آموزشی-علمی و مضامین تربیتی-اخلاقی» تقسیمبندی آثار براساس محتوا و مضمون یکی از روشهای رایج در تقسیمبندی ادبیات کودکان و نوجوانان است؛اما برخی از آنها به اندازهی کافی دقیق نیستند و مثلا شرط لازم تقسیمبندی علمی-مانع و جامع بودن-در آنها رعایت نشده است؛برای مثال تقسیم این اشعار به پنج نوع«لالایی،اشعار بیمعنی،1اشعار مربوط به زندگی کودکان،قصهها و حکایات منظوم،اشعار طبیعت»(مرتضوی کرمانی،1364:212- 214)از این حیث کاستیهایی دارد،کیانوش نیز مضامین را به«مضمون وصفی، مضمون تمثیلی،مضمون رفتاری،مضمون آموزشی و مضامین چندجنبهای»تقسیمبندی کرده است.
دولتآبادی این نکتهها را دریافته است و به همین دلیل در سرودن اشعاری که بتواند با مخاطب ارتباط برقرار کند موفق بوده است؛برای نمونه خواننده با اشعاری رو به رو میشود که در آنها شاعر از زبان پدیدههای طبیعی با کودکان سخن میگوید: قایقی است ابر/روی آسمان/میرود چه نرم/تابیکران/میبرد مرا/میرساندم/تا به ابرها(دولتآبادی،1377:85).
مفاهیم سیاسی-اجتماعی در اشعار دولتآبادی براساس جدول شمارهی شش به سه گروه کلی تقسیم میشود که به دلیل بسامد قابل توجه گروههای اجتماعی،این بخش بهطور جداگانه در جدول شمارهی هفت بررسی و آورده شده و سپس اشعار تحلیل و بررسی شدهاند: (به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) در این دسته از مضامین،تعامل کودک با والدین مطرح است درحالیکه مضامین تربیتی-اخلاقی نقش تربیتی والدین مدنظر میباشد."