چکیده:
شکوفاسازی و درونیسازی ارزشهای اسلامی و هویتسازی بر اساس آنها، روشهای مستقیم و غیرمستقیمی دارد. به اذعان کارشناسان تربیتی، روشهای غیرمستقیم، تأثیر بهتر و بیشتری در فرایند تربیت و شکوفا نمودن استعدادهای درونی دارند. یکی از روشهای غیرمستقیم تربیت، تلفیق ارزشهای الهی در کتابهای علمی و آموزشی، و اسلامیسازی محتوای آنهاست. کتاب اسلامی ـ حتی اگر محتوایش علوم ریاضی و تجربی باشد ـ کارکرد ارزشآموزی خواهد داشت. تحلیل نقش اسلامی بودن محتوای کتابها در درونیشدن ارزشهای اسلامی، در گرو شناخت دقیق محتوای اسلامی است. پس از شناخت معیارهای بازشناسی محتوای اسلامی از غیراسلامی، پنج نقش و کارکرد اساسی، برای کتاب اسلامی در درونیشدن ارزشها به دست میآید. نقشهایی چون توحیدپروری، عقلپروری، نقلآموزی، تکاملبخشی و ارزشآموزی، کارکردهایی هستند که بهطور غیرمستقیم و تدریجی موجب درونیشدن ارزشهای اسلامی میشوند. نتیجه درونیشدن ارزشها بهوسیله کتاب اسلامی، تربیت انسانی کامل و ساختن هویت و شخصیتی اسلامی خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
"36 شاید در ظاهر امر به نظر برسد که اختلاف صاحبان رویکرد اثباتی، به محدودیت و نامحدودیت علم اسلامی برگردد؛ چنانکه عبارات ایشان نیز ظاهر در همین است؛ اما اگر از قایلان به رویکرد حداکثری بپرسیم که برای مثال، «علم سحر، اسلامی است یا غیراسلامی؟»، مسلما در پاسخ خود، حدی برای اسلامیبودن علم سحر، ذکر خواهند کرد و این یعنی محدود و مضیق شدن علم اسلامی؛ هرچند بسیار کم و اندک.
همه علوم، حتی علم سحر، منافعی دارند؛ اما زمانی اسلامیاند که دیگر عناصر و مسائل بنیادی اسلام، یعنی فلسفه مضاف اسلامی را دارا باشند و منافع محلله آنها در چارچوب این فلسفه قرار گیرند؛ 40 برای نمونه، یکی از مسائل بنیادین علم اسلامی، داشتن متدولوژی اصولی 41 است؛ اگر علمی نافع بوده، همه قیود و شروط دیگر را هم داشته باشد، ولی به روش اصولی با ادله عقلی و نقلی دیگر، نسبتسنجی نشده باشد، گرچه الهی است، هنوز اسلامی نشده، قابل اتصاف به این وصف نیست.
برخی از مکاتب مادی بر نقش اکابر فرهنگی و اجتماعی، یا نهادهای آموزشی، تربیتی، مذهبی، فرهنگی و سیاسی معتبر میان مردم، در تعیین و تثبیت ارزشها تأکید میکنند؛ اما این دیدگاه نیز بهطور مطلق قابل تصدیق نیست؛ چراکه در نظام ارزشی اسلام، ارزشهای کلان و از پیشتعیینشدهای وجود دارند که نقش اکابر و نهادها در برابر آنها منحصر در تثبیت است.
80 همانگونه که در تحلیل کارکردهای قرآن کریم بیان شد، تزکیه و جلابخشی، یکی از فرایندهای کتاب الهی برای درونیسازی ارزشهای اسلامی است که رویکرد توحیدی به برنامه درسی، موجب مجهزشدن کتاب درسی به این بال، در کنار بال تعلیم خواهد شد."