چکیده:
مشکلات و معضلات فراوان موجود در کلانشهرها، اعم از گرانی زمین و مسکن، فشارهای روحی و روانی، آلودگی بیش از حد هوا، به عنوان عوامل دافعه و در مقابل ارزانی زمین و مسکن، پاکیزگی هوا، نبود مشکلات شهری و... در مناطق روستایی به عنوان عوامل جاذبه عمل کرده و شهر نشینان را به صورت خود جوش به سکونت در روستاهای پیرامون سوق می دهند. گاه شدت این تحرک وجابجایی فضایی جمعیت (مهاجرت معکوس) به گونه ای است که برخی از این روستاها با تغییر کارکرد، به صورت روستاهای خوابگاهی خودنمایی می کنند. بررسی چگونگی و چرایی این تحرک و جابجایی بین کلانشهر تبریز و روستاهای خوابگاهی و عوامل تاثیر گذار بر آن، هدف این نوشتار را تشکیل می دهد و فرض بر این است که در این امر، عواملی چون: نزدیکی به شهر و وجود امکانات ارتباطی مناسب، امکان تامین زمین و مسکن ارزان در روستا، نوع شغل و محل اشتغال مهاجران، تاثیر گذار باشند. پژوهش حاضر از نوع کاربردی، روش بررسی توصیفی - تحلیلی و شالوده مطالعه مبتنی بر عملیات میدانی (مشاهده مستقیم، تکمیل پرسشنامه های مختلف) است. نتایج مطالعه ضمن تصریح بر وجود ارتباط تنگاتنگ و بسیار نزدیک بین کلانشهر تبریز و روستاهای خوابگاهی مورد مطالعه، در شکل گیری مهاجرت معکوس نیز، درمقایسه با دیگر عوامل بر تاثیر گذاری بیشترعوامل: «تامین زمین و مسکن ارزان در روستا» و«نزدیکی به محل کار و فعالیت» را تایید کرد.
Different problems and pitfalls of large cities، such as the inflation of land and housing، spiritual pressures، mental stresses، high degree of air pollution، as inhibiting factors in contrast to land and housing low-pricing tariffs، air cleanness، and the lack of urban problems and etc. in rural areas، as the attracting factors، automatically cause the dwellers to establish in those areas as well. Sometimes، the severity of this movement and population space displacement (reverse immigration) is such that some of these villages perform as dormitory villages with functional changes. The aim of this study is to investigate the reason of these changes and the relocation between Tabriz metropolis and dormitory villages as well as the factors influencing it. It is hypothesized that there are other factors related to this process such as facilities and closeness to a city، the possibility of providing a land and low prices in the rural areas، the type of the job and the occupation of immigrants. The current attempt is based on an applied descriptive-analysis case along with field operations (direct observation، using different questionnaires). The results of the study not only shows the closer relationship between Tabriz metropolis and dormitory villages، but also confirmed the important effect of «providing the land and cheap housing» and «closeness to the workplace» in the formation of reverse immigration in comparison to other influential factors.
خلاصه ماشینی:
"بررسی چگونگی و چرایی این تحرکو جابجایی بین کلانشهر تبریز و روستاهای خوابگاهی و عوامل تأثیرگذار بر آن،هدفاین نوشتار را تشکیل میدهد و فرض بر این است که در این امر،عواملی چون:نزدیکیبه شهر و وجود امکانات ارتباطی مناسب،امکان تامین زمین و مسکن ارزان در روستا،نوع شغل و محل اشتغال مهاجران،تأثیرگذار باشند.
هدف اصلی مقاله حاضر،تحلیل تأثیرات متقابل فضایی کلانشهر تبریز و روستاهایخوابگاهی با تاکید بر مهاجرت معکوس و عوامل تأثیرگذار بر آن بوده و فرض بر ایناست که در این امر،عواملی چون:نزدیکی به شهر و وجود امکانات ارتباطی مناسب،امکان تامین زمین و مسکن ارزان در روستا،نوع شغل و محل اشتغال مهاجران تأثیرگذارباشند.
جامعه آماری مطالعه را هشت روستا،ازروستاهای خوابگاهی کلانشهر تبریز تشکیل میدهند که به لحاظ موقعیت جغرافیایی،روستاهای کرکج،نعمتآباد و کندرود در شرق،باغ معروف،خواجه دیزج و کجاآباددر غرب،الوار سفلی در شمال غرب و شیخ حسن در جنوب غرب آن واقع شدهاند(شکلشماره 1)روستاهای مزبور،با استناد به نتایج سرشماریهای مختلف نفوس و مسکن،ازمیان آن تعداد از روستاهایی که در مقایسه با دیگر روستاها از افزایش جمعیت و نیزمهاجرپذیری درخور توجهی برخوردار بودند،انتخاب شدهاند،در خصوص نمونه آماری وشیوه نمونهگیری نیز باید گفت که از مجموع 2866 خانوار مهاجر ساکن در روستایمورد مطالعه(سال 1384)بر اساس فرمول کوکران 253 خانوار انتخاب و مورد مطالعهقرار میگیرند.
در کل،نتایج حاصل از مطالعه،ضمن تأیید وجود ارتباط تنگاتنگ و بسیار نزدیکبین کلانشهر تبریز و روستاهای خوابگاهی مورد مطالعه،بر تأثیرگذاری عواملی چون:نزدیکی روستاها به شهر،وجود شبکههای ارتباطی مناسب،امکان تأمین زمین و مسکنارزان در روستا و نیز نوع و محل اشتغال سرپرستان خانوارهای مورد مطالعه بر مهاجرتمعکوس صحه میگذارد."