چکیده:
آیات مختلفی از قرآن کریم بیانگر مولفههایی از شادکامی است و در موضوعاتی نظیر فرح، نعمت، شکر، رضا، صبر، بلا و فتنه میتوان به دیدگاه قرآن دراینباره دست یافت. شادکامی دارای سه مولفه رضامندی در خوشایند، فقدان عواطف منفی در ناخوشایند و نشاط در خوشایند و ناخوشایند است. باور به مالکیت خداوند، صبر و بردباری، باور به تقدیر، شناخت ارزش واقعی دنیا، بازشناسی نعمتها، مدیریت مقایسه، شکر، تصحیح ارزیابی از محرومیت، معناشناسی بلاها و استعانت، عوامل تحقق دو مولفه نخست، و لذت همهجانبه و فراگیر مشروط به فقدان پیامدهای منفی، ازجمله عوامل تحقق مولفه سوم میباشد.
خلاصه ماشینی:
بعد هیجانی همان نشاط، سرور و شادمانی است که از لذت 3 حاصل میشود؛ بعد شناختی آن خود دو بخش دارد: یکی رضامندی 4 که احساس خوشایند، اما پایدارتر و عمیقتر است و دیگری فقدان فشارهای روانی 5 و عواطف منفی.
نعمت در ادبیات دینی عبارت است از امکاناتی که انسان برای زندگی نیاز دارد که اگر وجود داشته و مورد توجه قرار گیرند، موجب رضامندی میگردد.
محور اساسی فقدان عواطف منفی نیز ـ که مربوط به دوران ناخوشایند است ـ مشکلات و سختیهای زندگی میباشد که میتوان آن را با عناوینی چون مصیبت، بلا و امتحان در قرآن کریم یافت.
واکنش مناسب انسان به این دوران نیز «صبر» نام دارد و در مقابل، واکنش منفی «جزع» نامیده میشود و هرکدام بخشی از آیات را به خود اختصاص دادهاند.
محور شادی و نشاط نیز لذت است که انواعی دارد و بخشی از آیات قرآن کریم را شامل میشود.
قرآن کریم به این موضوع پرداخته و پنج الگو درباره واکنشها معرفی نموده است: الگو واکنش به خوشایند واکنش به ناخوشایند آیات (1) فرح ـ قنوط أذقنا الناس رحمة فرحوا بها وإن تصبهم سیئة بما قدمت أیدیهم إذا هم یقنطون.
چنانکه روشن است، آیات قرآن کریم بهخوبی ابعاد مختلف واکنش منفی به این دو موقعیت را بیان کرده است.
این موضوع در قرآن کریم نیز مورد توجه قرار گرفته است.
بخشی از آیات قرآن کریم به معرفی این موضوع پرداخته و روشن کردهاند که چه چیزی موجب خسران و زیان آدمی است که باید بهخاطر آن ناراحت بود.