چکیده:
بانکداری اسلامی از ابتدای پیدایش تاکنون دستخوش تغییرها، مشکلهاچالشهای فراوانی بوده است. به ویژه تغییرهای اخیر جهان، فناوری اطلاعات و بحث های مربوط به سازمان تجارت جهانی (WTO)، بانک های اسلامی را در رقابت هرچه بیشتر با بانکهای سنتی قرار داده است. حال پرسش این است که آیا نظام بانکداری اسلامی که بر مبنای حرمت ربا بنا نهاده شده، مزیتی نسبت به نظام متعارف دارد؟ پاسخ به این پرسش در دوره اخیر اهمیت دوچندانی یافته است. علت این امر نیز بحرانهایی است که نظام اقتصاد متعارف بهصورت فزاینده با آن روبهرو شده است؛ جدیدترین آنها بحران اعتباری در بخش مسکن اقتصاد امریکا است. بحران اخیر فرصتی مناسب برای فعالان حوزه بانکداری اسلامی پدید آورده است تا بتوانند توانمندیهای نظام بانکداری اسلامی را مورد ارزیابی مجدد قرار دهند. در مقاله، نخست به صورت موردی به بررسی مشکلها و چالشهای عملی مواجه با بانکداریاسلامی در چند کشور خارجی که به وسیله اقتصاددانان اسلامی و منتقدان مطرح میشود و سپس ضمن طبقه بندی این مشکلهای نظری و اجرایی در سطحهای خرد و کلان، اثراها و نتیجههای اقتصادی ناشی از آن، مورد بررسی قرار میگیرد. همچنین راهکارهایی که در تحقیقهای اسلامی به صورت پراکنده برای رفع برخی از این مشکلها ارائه شده، ارزیابی میشود. این مقاله به صورت نظری بر روی دو مورد از منافع اقتصادی که از اطاعت از قانون الهی درباره تحریم ربا (بهره) مورد انتظار است، یعنی ثبات و کارایی، تمرکز میکند. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که تأمین منابع ارزان قیمت اسلامی نسبت به تأمین منابع ارزان قیمت متعارف با ثباتتر و کاراتر بوده، و به علل گوناگون رشد بیشتری را نیز نوید میدهد.
خلاصه ماشینی:
"حال پرسش این است که اطاعت از این اصل در نظام بانکداری و تامین منابع ارزان قیمت چه منافع دنیوی به همراه خواهد داشت؟ مزیت بانکداری اسلامی که بر مبنای این اصل بنا شده بر بانکداری بهرهای متعارف چیست؟ توجه داریم که گرچه التزام فرد به اطاعت پروردگار (در تمام احکام بهصورت عام و در بحثهای اقتصادی مانند حرمت ربا بهطور خاص) مشروط به فهم حکمت دستورهای الهی نیست، اما چنین فهمی اگر بتواند انجام شود، پسندیده و مطلوب خواهد بود؛ زیرا فهم حکمت احکام قبول آنها را سادهتر ساخته و در تطبیق اصول کلی در موقعیتهای خاص کمک میکند.
درباره نظر توتونچیان و یوسف کمال محمد باید گفت: در صورتی که کنز به مفهوم اقتصادی آن و بورس بازی در اقتصاد اسلامی ممنوع باشد و در عمل نیز بتوان از آن جلوگیری کرد، نظام بانکداری اسلامی در جهت هدف ثبات و رشد و توسعه عمل می کند و خلق اعتبار به وسیله با نکها به علت آنکه قسمت عمده آن صرف سرمایه گذاری در طرح های تو لیدی و سودآور می شود، تورم زا نیست؛ از این رو ضرورتی برای نگهداری ذخایر وجود ندارد؛ نظام نرخ ذخیره قانونی کلی (صد در صد) برای سپرده های جاری نیز که قحف، الجارحی و محسن خان از آن دفاع میکنند، همه هدفها را با هم تأمین نمیکند."