چکیده:
از آغاز تاریخ تفکر همواره مسأله وحدتگرایی دغدغه و آرمان آدمی بوده است و همواره کوشیده است تا در میان کثرتها در پی وحدتی باشد. تاریخ پیدایش اندیشه وحدت وجود به درستی روشن نیست. اما با استناد به پژوهشها و تحقیقات انجام شده احتمالا گرایش به وحدت، به حدود سده ششم پیش از میلاد باز میگردد. در این دوره متفکران معتقد به وحدت ماده بودند که با این اندیشه تمایل به وحدتگرایی آغاز شده است. برخی اندیشمندان معتقدند که اندیشه وحدت وجود از ایران به یونان رفته است، زیرا آنان براین باورند که مانی در روزگار ساسانیان جلوتر از فلوطین اندیشمند نوافلاطونی به وحدت وجود معتقد بوده و حقیقت را واحد میدانسته است اندیشه فلسفی – عرفانی وحدت وجود در قرن سوم هجری یکی از مهمترین ویژگیهای بینش تصوف گردید که براساس آن در جهان تنها یک حقیقت واحد وجود دارد و آن وجود مطلق است. از فلوطین یونانی تا اسپینوزای هلندی و از ابنعربی مسلمان تا حاج ملاهادی سبزواری مباحث بسیاری در مورد اندیشه وحدت وجود مطرح شده است. در دوره اسلامی نیز، اندیشه وحدت وجود یکی از اندیشههای اساسی عرفان نظری اسلامی گردید و ابنعربی و مولانا را از صاحبنظران بزرگ این حوزه دانستهاند. در این مقاله سعی برآنست تا با ارائه اندیشههای عطار به عنوان عارف و اسپینوزا، در مقام یک فیلسوف به بررسی وحدت وجود پرداخته شود.
خلاصه ماشینی:
"اندیشه وحدت وجود از دیدگاه عطار نیشابوری و اسپینوزا امیر علینیا 1 ، علی گراوند 2 چکیده: از آغاز تاریخ تفکر همواره مسأله وحدتگرایی دغدغه و آرمان آدمی بوده است و همواره کوشیده است تا در میان کثرتها در پی وحدتی باشد.
پیش از ابنعربی، پختهترین بیان در مورد وحدت وجود را عطار مطرح کرده است، هر چند در آثار خود، سخنان نامفهوم و کنایی بسیاری نیز آورده است (ابنعربی، 1389: 67؛ سجادی، 1362: 315).
عطار در منطق الطیر برای توصیف وحدت وجود و شرح و توصیف این طریق، داستانی که متضمن مسافرت سیمرغ برای دیدار سیمرغ قاف میباشد، بیان کرده که شامل نکاتی مهم است.
البته این مطالب که به صورت داستانی عرفانی بیان شده، مربوط به راههای سیر و سلوک است که خود زیربنایی برای وصول به آن هدف اصلی که وحدت است میباشد.
سفر مرغان به سوی سیمرغ در منطق الطیر، زاییده ذهن و افکار عطار نبوده است، بلکه پیش از او هم به این موضوع اشاره شده است.
در حقیقت سفر مرغان به سوی سیمرغ ریشهای کهن سالتر دارد و حتی در ادبیات پیش از اسلام ایران، چنین داستانی وجود داشته و با تحولات فرهنگی جامعه تغییراتی در آن روی داده تا به دست این نویسندگان رسیده است (عطار، 1383: 113).
در داستان عطار، جماعتی از مرغان برای تعین پادشاه خود انجمنی تشکیل دادند که هدهد به آنها گفت، شما بدون پادشاه نیستید، پادشاه شما سیمرغ است که پشت کوه قاف منزل دارد، پس باید جدیت کنید و مشکلات راه را تحمل کرده تا به او برسید."