چکیده:
رفتارهای اختیاری انسان که محور و اساس مبحث اخلاق است تحتتاثیر علل و
عوامل گوناگونی تغییر کرده و در قالب ارزش و یا لغزشهای اخلاقی بروز میکند. و
چنان که برخی از رفتارها تحختتاثیر عوامل دروتی و نفسانی انسان شکل میگیرد.
برخی دیگر نیز از عوامل بیرونی و محیطی تاثیر میپذیرد. بر این اساس» انسان
اخلاق گرا برای مدیریت صحیح رفتارهای خود و حفظ آن از آسیبهای فردی و
اجتماعی, نیازمند شناخت مواضع و موقعیتهای خطر ابتلا به لغفزشها و آسیبهای
اخلاقی است. این لفزشگاهها که بر اساس مراتب و مراحل سیر زندگی انسان
متفاوتاند. در زمینههای گوناگون فردی» اجتماعی. اقتصادی, سیاسی و... تقسیم
میشوند که در کلمات امیرالممنینالغلء بهویژه در نهچالبلاغه. بسامد فراوان دارد
The voluntary behaviors of human being –forming the substance of morality- are subject to change under the influence of various factors and cause ، thus being manifested in certain moral virtues or vices. Some behaviors emerge under the influence of internal and mental factors of human being as some others emerge out of external and environmental factors. Therefore، an ethics-oriented man needs to know the conditions putting him in danger of being trapped in moral slippery slopes if he is supposed to have a proper
management of his behaviors and safeguard them from individual and social injuries. Having a large variety based on the various stages of the life and development of human being، these slippery slopes would cover such aspects as individual، social، economic and political ones. These slopes have a high frequency in the words of Imam Ali particularly in Nahj al-Balagha
خلاصه ماشینی:
"ازاینرو امام علی علیه السلام با این هشدار که هنگام خلوت و تنهایی امکان سلطۀشیطان بر آدمی بیشتر و وسوسههایش کارساز خواهد بود،آدمی را از ارتکابگناه در خلوت بر حذر داشته و میفرماید: اتقوا معاصی الله فی الخلوات فإن الشاهد هو الحاکم از نافرمانی خدا در نهانها بپرهیزید چه،آنکه بیننده است هم اوداوریکننده است(همان،ق 324).
ازاینرو یکی از لغزشهایی ک از بستر«محبت افراطی»برمیخیزد،انحراف ازمسیر حق است که امام آن را در مورد کسانی که حتی نسبت به ایشان دچارعلاقۀ افراطی شدهاند نیز بیان داشته است: سیهلک فی صنفان محب مفرط یذهب به الحب إلی غیر الحق و مبغضمفرط یذهب به البغض إلی غیر الحق؛ و به زودی دودسته به خاطر من تباه شود:دوستی که کار را بهافراط کشاند،و محبت او را به راه غیرحق براند،و آنکه دربغض اندازه نگاه ندارد،و بغضش او را به راهی که راست نیستدرآرد(همان،خطبه 127).
امیر مؤمنان علی علیه السلام در فرمان به مالک اشتر،او را از کسانی که بیهوده بهتعریف و تمجید او میپردازند بر حذر داشته و هشدار میدهد،اگر به این رفتارآنان راضی شده و با آن انس بگیرد،از کبر و خودپسندی که از لغزشهایبزرگ اخلاقی است در امان نخواهد بود: و الصق بأهل الورع و الصدق ثم رضهم علی ألا یطروک و لا یبجحوکبباطل لم تفعله فإن کثرة الإطراء تحدث الزهو و تدنی من العزة؛ و به پارسایان و راستگویان بپیوند.
امیر مؤمنان علی علیه السلام به عنوان بزرگترین معلم و مربی بشریتکه پیوسته دغدغۀ هدایت انسانها را بر دوش میکشد،در سخنان و کلماتخود بر این موضوع تأکید ورزیده و باتوجه به موقعیتهای پیش گفته،عناصرفراوانی را به عنوان لغزشگاههای اخلاقی معرفی کرده است."