خلاصه ماشینی:
"به این ترتیب با ورود ابومحمود خجندی به عرصة علمی خلافت ، علوم دقیق با گذراندن دوران فراگیری میراث فرهنگی (یونـان و شـرق ) و ایجـاد فرهنـگ ریاضی خودویژه ، هنگامی که دانش و روش های یونانیان به طور وسیع در حـل مسایل ریاضیات محاسبه ای به کار برده می شد، در سده های ١٠ــ١١ مـیلادی / ٤ـ٥ هجری به دورة رشد سریع محاسبه هـای اخترشناسـی و روشـهای جبـر و مثلثات مربوط به آن رسید.
باید پیش از پژوهش باستان شناسی ساختمان تاریخی ، باز هم برنامه ریزی هرچه دقیق تر انجام گیرد، همة جزئیات ساختمانی که به ما رسیده بررسی شود و با رصدخانه های مشهور سده های میانه و پیش از همه با رصدخانة طبرک نزدیک ری ، ساختة خود محمود خجندی و مشهور طبق توصیف بیرونی ، مقایسه شود.
تجزیه و تحلیل مدارک باستان شناسی به دست آمده از قوی قیریل خان قلعـه ، اطلاعاتی که بیرونـی داده اسـت ، پژوهشـها در بـارة پیشـرفت اخترشناسـی در کشورهای آسیای میانه و نزدیک و شواهد مردم شناختی آنها امکان می دهد تا به موفقیتهایی که خوارزمیان در دوران کهن در عرصة دانش اخترشناسی بـه دسـت آورده بودند پی ببریم .
خلاقیت علمی خجندی و سدس اختراعی منحصر به فـردش تـأثیر مهمـی بـر بسیاری از نسلهای دانشمندان خاور میانه و نزدیک و بر پیشرفت بعدی اخترشناسی در سده های میانه داشته است و بیرونی نامدار حق داشت که مربی خویش را «یگانة دوران خود..."