چکیده:
مقدمه: این تحقیق در پی بررسی وضعیت توسعه پایدار در برنامه های توسعه ایران با تاکید بر مفهوم توانمندی و کیفیت زندگی «سن» می باشد و همچنین برای دو برنامه سوم و چهارم توسعه مقدار آن محاسبه شده و اختلاف آن تا سطح مطلوب تعیین می گردد و سپس به شناسایی عوامل موثر بر توسعه پایدار در شرایط فعلی کشور پرداخته می شود. روش: این مقاله دو مرحله دارد و دو روش در آن به کار گرفته شده است: در مرحله اول مرور روایتی برنامه های توسعه ایران و تحلیل محتوا، و در مرحله دوم فرضیه آزمایی براساس شاخص پایداری سن و تحلیل نتایچ استخراج شده انجام می شود. یافته ها: توسعه پایدار با تاکید بر حفظ منافع همه نسل ها با سه محور اساسی توسعه انسانی، مادی و طبیعی در دیدگاه سن با تاکید بر مفهوم توانمندی و آزادی های اساسی تبیین می شود. براساس این دیدگاه می توان گفت که در برنامه سوم وچهارم توسعه پس از انقلاب مفاهیم ارتقاء امنیت انسانی، و توانمند سازی در برنامه مورد توجه قرار گرفت و برخی شاخص های پایداری مانند حفظ محیط زیست و ایجاد فرصت های برابر در متن برنامه وارد شد اما در سطح سیاست گذاری مطرح نگردیده است. نتایج: وضعیت توسعه پایدار در برنامه سوم توسعه نامطلوب بوده وشاخص پایداری منفی می باشد، اما این روند به تدریج اصلاح شده و در طول برنامه مقدار منفی شاخص رو به کاهش گذاشته و سال پایانی این برنامه مقدار شاخص مثبت شده است. این روند در برنامه چهارم توسعه نیز ادامه یافته به طوری که در سال 84 بیش ترین مقدار را نشان می دهد. اما مجددا در سال های بعد(سال های 85و86) این شاخص کاهش می یابد. بحث: در شرایط فعلی کشور ما، عامل اقتصادی ـ اجتماعی موثرترین عامل برای گام نهادن در مسیر توسعه پایدار است و متغیرهای مرتبط با آن بایستی تقویت شوند وبعد از رسیدن به یک سطح قابل قبول از توسعه، عوامل فرهنگی واجتماعی اهمیت بیش تری یافته و ارتقاء آن بایستی محور برنامه ها قرار گیرد. تحقق این امر مستلزم وجود نگرش معطوف به توسعه پایدار در میان دست اندرکاران برنامه های توسعه می باشد
خلاصه ماشینی:
"وی معتقد است که با گسترش آزادی‌های اساسی توانمندی استفاده از کالاهای اولیه و تبدیل آن‌ها به زندگی خوب و مطلوب ایجاد شده و در نتیجه فرآیند توسعه تکامل یافته و به توسعۀ پایدار می‌انجامد )9991,nes( به تعبیر سن ایجاد فرصت‌های برابر جهت تأمین کالاهای اولیه به معنای فراهم ساختن آزادی‌های اساسی می‌باشد که افراد با برخورداری از آن‌ها به قابلیت‌ها و توانمندی‌هایی دست می‌یابند که قادر به ساختن یک زندگی خوب و دلخواه می‌گردند )0002,oraeppaihc( آمارتیاسن 5 نوع آزادی اساسی را مطرح می‌کند که عبارتند از: 1-فراهم شدن آزادی سیاسی {P(1)- ecitsuj fo yroeht P} {P(2)- sdoog yramirp P} 2-به وجود آمدن تسهیلات اقتصادی 3-دستیابی به فرصت‌های اجتماعی 4-ضمانت شفافیت رفتاری 5-ایجاد پوشش‌های ایمنی و تأمینی روند توسعه پایدار به گونه‌ای باشد که به انسان‌ها برای دستیبابی گسترده به موارد بالا کمک کند.
متغیرهای دیگر با ضرایب همبستگی منفی و پایین نسبت به عامل )2F( قرار دارند که بعضا معنی‌دار نیستند و صرفا مقولۀ آماری هستند و دلیل این امر محدود بودن تعداد متغیرهای مربوطه به علت عدم دسترسی به آمار بوده است،لذا مقدار متغیرها و سال‌هایی که دسترسی به آمار آن‌ها موجود می‌باشد به حد کفایت برای روش تحلیل عاملی نستند اما به طور نسبی امکان تعیین وضعیت موجود و شناسایی عوامل مؤثر در امر توسعۀ پایدار با این روش تا حدودی فراهم گردیده است."
(
, 
, 
)
