چکیده:
در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻗﺼﺪ ﻧﮕﺎرﻧﺪﮔﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺿﻤﻦ ﺑﻴﺎن ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻓﻜﺮی ﺷﻌﺮ ﺳﻴﺎه در ﻏﺮب و ﺑﻴﺎن ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﻬﺎی آن ﺑﺎ ﻣﻜﺘﺒﻬﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﻣﻜﺘﺐ ﺑﺎروک، رﻣﺎن ﮔﻮﺗﻴﻚ، ﮔﺮوﺗﺴﻚ، اﺑﺴﻮردﻳﺘﻪ و... ﻋﻨﺎﺻﺮ زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ ﺷﻌﺮ ﺳﻴﺎه را در ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻓﺎرﺳﻲ، ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻓﻠﺴﻔﻲ و ﻧﻴﺰ اوﺿﺎع اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﻴﺎﺳﻲ درﻫﻢﺗﻨﻴﺪه ﺷﺪهای اﺳﺖ، ﮔﺬرا ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ و ﺟﻠﻮهﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﻌﺮ را در آﺛﺎر ﻓﺮوغ ﻓﺮﺧﺰاد و ﻧﺼﺮت رﺣﻤﺎﻧﻲ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ و ﺗﺎ9 ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ. ﺑﺎ ﺷﻴﻮه ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ در ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ اﺷﻌﺎر ﻓﺮوغ و رﺣﻤﺎﻧﻲ از ﺟﻬﺖ درﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ 1- اﻧﺪوه 2- ﺷﻜﺴﺖ 3- ﻧﺎاﻣﻴﺪی 4-ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎیادﺑﻲ ﺳﺎل7، ﺷﻤﺎره 72، ﺑﻬﺎر 9831 ﻇﻠﻤﺖ/ﺷﺐ 5- ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ 6- ﺳﺨﻨﺎن ﻫﻨﺠﺎر ﺳﺘﻴﺰاﻧﻪ ﻋﻘﻴﺪﺗﻲ 7- ﺳﺨﻦ از ﻛﺎﻣﺠﻮﻳﻲ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻫﻢ اﺳﺖ و در اﻣﻮری ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از: 1- اﺧﺘﻼف در اﻧﮕﻴﺰه ﺗﻠﺨﻜﺎﻣﻲ 2- اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﺘﻔﺎوت از ﻋﺸﻖ 3- ﺷﻴﻮهﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻴﺎن ﻃﻨﺰ 4- ﺗﻔﺎوت در ﺗﺼﻮﻳﺮﺳﺎزی 5- ﺗﻔﺎوت در روش ﺳﺘﻴﺰ ﺑﺎ ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎ.
خلاصه ماشینی:
ﻋﻨﺎﺻﺮ زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﻲ ﺷﻌﺮ ﺳﻴﺎه را در ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻓﺎرﺳﻲ، ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻓﻠﺴﻔﻲ و ﻧﻴﺰ اوﺿﺎع اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﻴﺎﺳﻲ درﻫﻢﺗﻨﻴﺪه ﺷﺪهای اﺳﺖ، ﮔﺬرا ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ و ﺟﻠﻮهﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﻌﺮ را در آﺛﺎر ﻓﺮوغ ﻓﺮﺧﺰاد و ﻧﺼﺮت رﺣﻤﺎﻧﻲ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ و ﺗﺎ9 ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ.
او اﻋﺘﻘﺎد دارد ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻋﻤﺮ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻋﻤﺮ ﻛﻮﺗﺎه را ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺷﻤﺮد: ﻧﻨﻬﻨﺪ ﺑﺠﺎ ﺗﺎ ﻧﺮﺑﺎﻳﻨﺪ دﮔﺮ اﻓﻼک ﻛﻪ ﺟﺰ ﻏﻢ ﻧﻔﺰاﻳﻨﺪ دﻳﮕﺮ از دﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻲﻛﺸﻴﻢ، ﻧﺎﻳﻨﺪ دﮔﺮ ﻧﺎ آﻣﺪﮔﺎن اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ )ﺧﻴﺎم، 3131، ص 36( ﺣﺴﺮت ﺟﻮاﻧﻲ از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ، ﻫﻴﭻ اﻧﮕﺎرﻳﻬﺎی ﻓﻠﺴﻔﻲ دردﻣﻨﺪاﻧﻪای را در ﺳﻦ ﭘﻴﺮی در ذﻫﻦ ﺷﻜﺎک و ﻧﻘﺎد و ﺑﺪﺑﻴﻦ ﺧﻴﺎم ﻧﻘﺶ ﻣﻲﺑﻨﺪد: آن ﺗﺎزه ﺑﻬﺎر زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ دی ﺷﺪ اﻓﺴﻮس ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺟﻮاﻧﻲ ﻃﻲ ﺷﺪ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺸﺪ ﻛﻪ او ﻛﻲ آﻣﺪ ﻛﻲ ﺷﺪ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ورا ﻧﺎم ﺟﻮاﻧﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ ج )ﻫﻤﺎن، ص 66( ﭘﻴﺸﻨﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻌﺮ ﺳﻴﺎه در ادﺑﻴﺎت اروﭘﺎ 31 رواج ادﺑﻴﺎت ﺳﻴﺎه در اروﭘﺎ ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﭘﻴﺶزﻣﻴﻨﻪﻫﺎی ﻓﻜﺮی، ﻓﻠﺴﻔﻲ، ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺴﻴﺎری ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﻣﻜﺘﺒﻬﺎی ادﺑﻲ و ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎی ﻓﻜﺮی ﺧﺎﺻﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎی ادﺑﻲ ﺳﺎل7، ﺷﻤﺎر72،ﺑﻬﺎر 9831 ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﭘﻴﺪاﻳﺶ و ﮔﺴﺘﺮش ادﺑﻴﺎت ﺳﻴﺎه را ﻣﺤﻘﻖ ﺳﺎﺧﺖ.
ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﻌﺮﺳﻴﺎه ﻓﺮوغ ﻓﺮﺧﺰاد و ﻧﺼﺮت رﺣﻤﺎﻧﻲ ﺗﺠﻠﻲ ﺷﻌﺮ ﺳﻴﺎه در اﺷﻌﺎر ﻓﺮوغ ﻓﺮﺧﺰاد ﻓﺮوغ ﻓﺮﺧﺰاد در ﭘﻨﺞ دﻓﺘﺮ ﺷﻌﺮ، ﻛﻪ از آﻏﺎز ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن دوره ﺷﻌﺮی ﺧﻮد ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ از دﻓﺘﺮ اﺳﻴﺮ )3131(، دﻳﻮار )5331(، ﻋﺼﻴﺎن )6331(، ﺗﻮﻟﺪی دﻳﮕﺮ )3431( ﺗﺎ اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎورﻳﻢ ﺑﻪ آﻏﺎز ﻓﺼﻞ ﺳﺮد )5431( ﻛﻪ آﺧﺮﻳﻦ اﺛﺮ اوﺳﺖ ﺑﺎ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻨﻔﻲ و در ﻧﻤﺎﻳﻪ ﻳﺎس، روﺑﻪرو اﺳﺖ.