چکیده:
اعتقاد به معاد و رستاخیز، از بن مایه‌های جهان‌بینی ایرانیان باستان و زرتشتیان می‌باشد، زیرا بدون باور به پایانی برای جهان، آفرینش آغازین نیز کامل نمی‌شود و امری بی‌هدف است. در این پژوهش، جهان آخرت و تن پسین در دین زرتشتی را مورد بررسی قرار داده‌ایم. و ازمعراج نامه‌های کتیبه کرتیر و ارداویراف نامه مدد گرفته‌ایم تا به اهمیت رستاخیز و بی‌هدف نبودن جهان آفرینش پی ببریم. هر انسانی بازتاب اعمال خود در این جهان را به‌صورت پاداش و جزا در جهان دیگر خواهد دید. در روز رستاخیز گناهکاران و پرهیزکاران از یکدیگر جدا شده و هر یک فراخور کنش و کردار خود پاداش و جزا خواهند دید. گناهکاران به دوزخ می‌روند و پرهیزکاران در بهشت جای می‌گیرند. البته بنابر اعتقادات زرتشتیان، دوزخ ابدی نیست و گناهکاران نیز پس از آنکه جزای اعمال بد خود را دیدند به بهشت در آیند و در آنجا به ادامۀ زندگی مینوی خود می‌پردازند
خلاصه ماشینی:
"سیطرة فرهنگی ادیان در طول دوره‌های بسیار، کیفیت خاصی به این نمود اندیشه بشری داده است؛ به‌طوری که هر دوره‌ای را می‌توان با جایگاه دین در جامعه و نوع تصویری که باور دینی از انسان و جهان ارائه می‌دهد واکاوی کرد و در زوایای پنهان زندگی اجتماعی آن عصر عمیق‌تر شد.
آیا جایگاه روان همة انسان‌ها (چه بدکار و چه نیکوکار) در جهان پایانی یکسان خواهد بود؟ در این پژوهش می‌خواهیم به سؤالات مطرح شده از دید دین زرتشتی پاسخ دهیم و به توضیح و بررسی هدف آفرینش، تأثیر رفتارهای خوب و بد بر سرنوشت انسان و جایگاه روان در جهان واپسین و چگونگی تن پسین و بازگشت دوبارة جان به تن در روز رستاخیز بپردازیم.
این سیر،که بیان کردیم در مورد شکل‌گیری بهشت و جهنم تقریبا طبیعی و از مقتضیات گذشت زمان و تکوین اندیشة بشری است، اما برخی معتقدند که باور به بهشت و جهنم برگرفته شده از عقاید زرتشتیان است که حتی مردگان را دفن نمی‌کردند، با این حال این نظر نسبت به آن سیر طبیعی که بیان کردیم دو وضعیت پیدا می‌کند: نخست: این نظریه که باور به بهشت و دوزخ را برگرفته از اندیشة دینی زرتشتیان می‌داند، رد می‌کند و پیدایش بهشت و جهنم بدین صورت را تحول تدریجی و طبیعی جوامعی می‌داند که مردگان خویش را دفن می‌کرده‌اند و ارتباطی به باور ایرانیان ندارد و ممکن است که در برخوردی که ایرانیان با مردمان بین النهرین داشته‌اند، این ایدئولوژی را از مردم بین النهرین گرفته باشند.
دوم این که چون ایرانیان بر اساس باورهای خود مرده را در خاک دفن نمی‌کردند، از همان آغاز معتقد به جهان روحانی پس از مرگ شده بودند؛ یکی بهشت و دیگر دوزخ، که هرکدام از این‌ها، جایگاه ایزدان یا دیوان است."
(
, 
, 
)
