بررسی عناصر روایت و کانون مشاهده در رمان «سخت تر شدن اوضاع» مقاله

نویسنده: سلطان بیاد، مریم ؛ کرمی دوستان، غلامحسین ؛ بزدوده، زکریا ؛

پژوهشهای ادبی بهار 1387 - شماره 19 رتبه علمی-پژوهشی (وزارت علوم/ISC (‎18 صفحه - از 27 تا 44 )

کلیدواژه ها: رواﻳﺖ در داﺳﺘﺎن زاوﻳﻪ دﻳﺪ ﻛﺎﻧﻮن ﻣﺸﺎﻫﺪه راوي ﻣﺸﺎﻫﺪهﮔﺮ‬‬‬ رواﻳﻲ ﻛﺎﻧﻮن رواﻳﺖ ﻣﺘﻮن رواﻳﻲ

چکیده:

‫اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ 1ـ ﻛﺎﻧﻮن ﻣﺸﺎﻫﺪه و 2ـ ﻛﺎﻧﻮن رواﻳﺖ در ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎی رواﻳﺖﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬‬‬‬ ‫72‬‬‬‬ ‫در رﻣﺎن »ﺳﺨﺖﺗﺮ ﺷﺪن اوﺿﺎع« ﻣﻲﭘﺮدازد. در روﻳﻜﺮدﻫﺎی رواﻳﺖﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد‬‬‬‬ ‫ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻣﻴﺎن دو ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ زاوﻳﻪ دﻳﺪ ﺗﻤﺎﻳﻠﻲ ﻧﻴﺴﺖ. ﺗﻤﺎﻳﺰ ﺑﻴﻦ دو ﻣﻔﻬﻮم 1ـ رواﻳﺖ و‬‬‬‬‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎیادﺑﻲ ﺳﺎل5، ﺷﻤﺎره 91، ﺑﻬﺎر 7831‬‬‬‬ ‫2ـ ﻛﺎﻧﻮن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻗﺒﻞ از ژرار ژﻧﻪ، رواﻳﺖﺷﻨﺎس ﻣﺸﻬﻮر ﻓﺮاﻧﺴﻮی، ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار‬‬‬‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد، اﻣﺎ اﻳﻦ ژرار ژﻧﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳﺰ را ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار‬‬‬‬ ‫داد. ژﻧﻪ ﺑﺮای ﻋﺒﺎرت زاوﻳﻪ دﻳﺪ اﻳﻦ دو ﻋﺒﺎرت ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد ﻛﻪ اوﻟﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ‬‬‬‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﻛﻼﻣﻲ داﺳﺘﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﮔﻮﻳﻨﺪه )راوی در ادﺑﻴﺎت داﺳﺘﺎﻧﻲ( و دوﻣﻲ ﺑﻪ ﻛﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺮﺑﻮط‬‬‬‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ آن رواﻳﺖ از ﻧﻈﺮ ﻣﻜﺎﻧﻲ ـ زﻣﺎﻧﻲ، رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬‬‬‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد. ژﻧﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﺮ اﺛﺮ رواﻳﻲ دو ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ زاوﻳﻪ دﻳﺪ ﻣﻤﻜﻦ‬‬‬‬ ‫اﺳﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﻓﺮد واﺣﺪ و ﻳﺎ ﻫﻤﺰﻣﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ﭼﻨﺪﻳﻦ راوی و ﻣﺸﺎﻫﺪهﮔﺮ ﻧﻤﻮد‬‬‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش : 52/1/78‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ : 6/3/68‬‬‬‬‬‬‬ ‫∗‬‬‬‬ ‫ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ زﺑﺎن و ادﺑﻴﺎت اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‬‬‬‬‫ﻳﺎﺑﺪ. در اﺛﺮی رواﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﺳﺨﺖﺗﺮ ﺷﺪن اوﺿﺎع«1 اﺛﺮ ﻫﻨﺮی ﺟﻴﻤﺰ2، ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از آﺛﺎر‬‬‬‬‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ در ﺣﻮزه ادﺑﻴﺎت رواﻳﻲ اﺳﺖ، ﻣﻲﺗﻮان ﺟﻨﺒﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ زاوﻳﻪ دﻳﺪ و ﻛﺎﻧﻮن‬‬‬‬‫ﻣﺸﺎﻫﺪه را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ دو ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ زاوﻳﻪ دﻳﺪ ﻛﻪ ذﻛﺮ آﻧﻬﺎ‬‬‬‬‫رﻓﺖ، ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺑﻪ اﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎ در ﺑﺮﺧﻲ از آﺛﺎر‬‬‬‬‬‬‬ ‫ﺑﺮﺗﺮ ادﺑﻴﺎت داﺳﺘﺎﻧﻲ اﺷﺎره ﻣﻲﺷﻮد.‬‬‬

خلاصه ماشینی:

")ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎ ذﻳﻞ‬‬‬‬ ‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎیادﺑﻲ ﺳﺎل5، ﺷﻤﺎره91، ﺑﻬﺎر 7831‬‬‬‬ ‫ﺟﻨﺒﻪﻫﺎی ﻛﺎﻧﻮن ﻣﺸﺎﻫﺪه اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد(؛ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﺟﻤﻼت آﻏﺎزﻳﻦ رﻣﺎن »ﭼﻬﺮه ﻣﺮد‬‬‬‬ ‫ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ در ﺟﻮاﻧﻲ«، راوی، ﻓﺮدی اﺳﺖ ﺧﺎرج از رواﻳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻﮔﺎه در روﻳﺪادﻫﺎی‬‬‬‬ ‫داﺳﺘﺎﻧﻲ وارد ﻧﻤﻲﺷﻮد اﻳﻦ ﻧﻮع از راوی را ژﻧﻪ ﻓﺮا رواﻳﻲ ﺧﺎرج از ﻃﺮح رواﻳﻲ51 ﻣﻲﻧﺎﻣﺪ‬‬‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪهﮔﺮ، ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ زﻣﺎﻧﻲ و ﻣﻜﺎﻧﻲ و ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ روﻳﺪادﻫﺎ را‬‬‬‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ، اﺳﺘﻴﻔﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻮزاد اﺳﺖ و ﻫﻨﻮز ﺧﻮدش را ﺧﻴﺲ ﻣﻲﻛﻨﺪ. ﺑﺮای ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮ در اﻳﻦﺑﺎره ﺑﺨﺸﻲ از رﻣﺎن ﺑﻮف‬‬‬‬ ‫ﻛﻮر ﻧﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد و اﻳﻦ دو ﺟﻨﺒﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻗﻴﻘﺘﺮ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد:‬‬‬‬ ‫ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ آﻧﻬﺎ را در ﺳﻴﺎه ﭼﺎل ﺑﻴﻨﺪازﻧﺪ، ﭘﺪرم از ﺑﻮﮔﺎم داﺳﻲ ﺧﻮاﻫﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ‬‬‬‬ ‫ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺟﻠﻮ او ﺑﺮﻗﺼﺪ، رﻗﺺ ﻣﻘﺪس ﻣﻌﺒﺪ را ﺑﻜﻨﺪ، او ﻫﻢ ﻗﺒﻮل ﻣﻲﻛﻨـﺪ و ﺑـﻪ آﻫﻨـﮓ‬‬‬‬ ‫ﻧﻲﻟﺒﻚ ﻣﺎر اﻓﺴﺎ ﺟﻠﻮ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻣﺸﻌﻞ ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺎت ﭘﺮﻣﻌﻨﻲ و ﻣﻮزون و ﻟﻐﺰﻧﺪه ﻣﻲرﻗﺼﺪ و‬‬‬‬ ‫ﻣﺜﻞ ﻣﺎر ﻧﺎگ ﭘﻴﭻ و ﺗﺎب ﻣﻲﺧﻮرد ـ ﺑﻌﺪ ﭘﺪر و ﻋﻤﻮﻳﻢ را در اﺗﺎق ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺎ ﻣﺎر ﻧﺎگ‬‬‬‬ ‫ﻣﻲاﻧﺪازﻧﺪ ـ ﻋﻮض ﻓﺮﻳﺎد اﺿﻄﺮاباﻧﮕﻴﺰ، ﻳﻚ ﻧﺎﻟـﻪ ﻣﺨﻠـﻮط ﺑـﺎ ﺧﻨـﺪه ﭼﻨﺪﺷـﻨﺎﻛﻲ ﺑﻠﻨـﺪ‬‬‬‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد، ﻳﻚ ﻓﺮﻳﺎد دﻳﻮاﻧﻪوار ـ در را ﻛﻪ ﺑﺎز ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ، ﻋﻤﻮﻳﻢ از اﺗﺎق ﺑﻴﺮون ﻣﻲآﻳﺪ ـ وﻟﻲ‬‬‬‬ ‫ﺻﻮرﺗﺶ ﭘﻴﺮ و ﺷﻜﺴﺘﻪ و ﻣﻮﻫﺎی ﺳﺮش از ﺷﺪت ﺑﻴﻢ و ﻫﺮاس، ﺻﺪای ﻟﻐﺰش و ﺳـﻮت‬‬‬‬ ‫ﻣﺎر ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻛﻪ ﭼﺸﻤﻬﺎی ﮔﺮد و ﺷﺮرﺑﺎر و دﻧﺪاﻧﻬﺎی زﻫﺮآﮔﻴﻦ داﺷﺘﻪ و ﺑﺪﻧﺶ ﻣﺮﻛـﺐ‬‬‬‬ ‫ﺑﻮده از ﻳﻚ ﮔﺮدن دراز ﻛﻪ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻗﺎﺷﻖ و ﺳﺮ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲﺷﺪه‬‬‬‬ ‫از ﺷﺪت وﺣﺸﺖ ﻋﻤﻮﻳﻢ ﺑﺎ ﻣﻮﻫﺎی ﺳﻔﻴﺪ از اﺗﺎق ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد ـ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﺮط و ﭘﻴﻤـﺎن‬‬‬‬ ‫ﺑﻮﮔﺎم داﺳﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻋﻤﻮﻳﻢ ﻣﻲﺷﻮد ـ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ وﺣﺸﺘﻨﺎک ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻌـﺪ‬‬‬‬ ‫از آزﻣﺎﻳﺶ زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪه ﭘﺪرم و ﻳﺎ ﻋﻤﻮﻳﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ )ﺷﻤﻴﺴﺎ، 3831، ص 052(."

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود