چکیده:
امروزه نقش اشتغال در پویایی زندگی جوامع شهری بر کسی پوشیده نیست، به طوری که می توان گفت بسیاری از مسایل و مشکلات جوامع شهری ریشه در ساختار بیمارگونه اشتغال آنها دارد. از طرف دیگر اشتغال و نابرابری دو مقوله کاملا مرتبط و به هم وابسته اند، فرصت های نابرابر اشتغال در مناطق مختلف، زمینه ساز نابرابری در سایر زمینه های توسعه می گردد و نابرابری در سطح توسعه در میان مناطق، عدم تعادل و توازن در ایجاد فرصت های شغلی را رقم می زند، بنابراین، برخی مناطق توسعه یافته تر می شوند و مناطقی از توسعه یافتگی باز می مانند و این امر به هم خوردن تعادل در نظام شهری کشور را در دراز مدت در پی دارد. بنابراین، شناخت وضعیت اشتغال شهری مناطق مختلف کشور برای برنامه ریزی و دخالت آگاهانه در این زمینه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. دراین پژوهش، با به کارگیری 16 شاخص کمی و کیفی، اشتغال شهری شهرستان های کشور در سرشماری 1385با استفاده از روش های موریس، TOPSIS و GIS مطالعه، رتبه بندی و طبقه بندی شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که شهرستان-های کشور از لحاظ شاخص های اشتغال شهری با سطح توسعه یافتگی فاصله زیادی دارند و تنها 8 شهرستان در سطح نیمه توسعه یافته (میان توسعه) واقع شده است و سایر شهرستان ها از لحاظ توسعه در وضعیت محروم قرار دارند. همچنین میان شهرستان های کشور از نظر توسعه یافتگی در زمینه اشتغال شهری، عدم تعادل و نابرابری چندانی وجود ندارد. در نهایت با توجه به وضعیت توسعه یافتگی پایین بعضی از شهرستان ها نسبت به سایر شهرستان ها در زمینه اشتغال شهری و در جهت حفظ و بهبود تعادل نظام شهری کشور در دراز مدت، یک اولویت بندی از شهرستان های کشور به منظور برنامه ریزی و دخالت آگاهانه در اشتغال شهری آنها ارایه شده است.
خلاصه ماشینی:
"از آنجایی که شاخصهای مذکور در فرایند ارزیابی مبحث اشتغال، از اهمیت یکسانی برخوردار نیستند، بنابراین با توجه به اهمیت آنها به صورت نسبی وزنی به هر شاخص داده شد که به ترتیب اهمیت در زیر آمده است: ـ نرخ ترکیبی اشتغال 1 (1/0)، 2ـ نرخ اشتغال (09/0)، 3ـ ضریب کیفی اشتغال 2 (08/0)، 4ـ شاخص ترکیبی باسوادی شاغلان باسواد 3 (07/0)، 5ـ ضریب - روش محاسبة آن به این صورت است: /برای اطلاعات بیشتر به این منبع مراجعه کنید: زنگیآبادی، علی (1378): تحلیل و سازماندهی ساختار فضایی شاخصهای توسعة شهری در شهرهای بالای صد هزار نفر ایران، پایاننامة دورة دکتری، گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه اصفهان.
- به روش زیر محاسبه شده است=نسبت اشتغال زنان به مردان =جمعیت شاغل زن =جمعیت فعال زن =جمعیت شاغل مرد =جمعیت فعال مرد / شکل 1- سطحبندی شهرستانهای ایران از نظر شاخصهای کمی اشتغال شهری بر اساس سرشماری 1385 با استفاده از مدل موریس / شکل 2- سطحبندی شهرستانهای ایران از نظر شاخصهای کیفی اشتغال شهری بر اساس سرشماری 1385 با استفاده از مدل موریس 3 ـ2ـ یافتههای پژوهش پس از انجام شاخصسازی و تشکیل ماتریس اولیة دادهها، اقدام به استاندارسازی و اعمال ضرایب هر شاخص در مقدار آن شاخص برای کلیة شهرستانها و در نهایت تشکیل ماتریس استاندارد موزون شد و سپس با طی سایر مراحل تکنیک تاپسیس، سطح توسعة () اشتغال شهری مجموع 336 شهرستان ایران به دست آمد و با مرتب کردن آنها به ترتیب نزولی، رتبة هر کدام تعیین گردید."