چکیده:
با توجه به اینکه سطح زیر کشت غالب محصولات دیم در استان کرمانشاه به گندم دیم اختصاص دارد، لذا پهنه بندی توپوکلیمایی کشت گندم دیم در این استان هدف این تحقیق قرار گرفته است. پارامترهای مورد استفاده در این مقاله عناصر اقلیمی و عوامل فیزیکی زمین یعنی ارتفاع و شیب بوده و برای دست یابی به تاریخ دقیق مراحل رشد گندم دیم در مناطق مختلف استان، از روش درجه – روزهای رشد استفاده شده است. در مرحله بعد مقادیر بارش سالانه، پاییزه و بهاره برای تمام ایستگاه ها محاسبه و سپس احتمال وقوع دماهای مناسب جوانه ز نی، دمای بیشینه25 و 30 درجه سلسیوس و بیشتر در مرحله ی گل دهی و مرحله ی دانه بندی محاسبه شده است. مقادیر محاسبه شده با توجه به روش واسطه یابی IDW در محیط GIS به پهنه های مختلف تبدیل شد. هم چنین با استفاده از مدل رقومی ارتفاع (DEM) با وضوح90 متری در محیطGIS طبقات ارتفاعی و هم چنین طبقات شیب برای کل استان محاسبه شد. نهایتا با هم پوشانی و تحلیل لایه های اطلاعاتی به روش «ارزش وزنی طبقه بندی شده»، نقشه نهایی مناطق مساعد کشت گندم دیم در استان کرمانشاه تهیه گردید. نتایج نشان می دهد که در حرکت از شرق به غرب استان، مناطق مساعد کشت گندم دیم مساعد می شود و این روند مشابه پراکندگی بارش سالانه در استان است. افزون بر این از بین پارامتر های مورد مطالعه در این تحقیق، نقش بارش سالانه از همه مهم تر است. همچنین از طریق انطباق لایه های موثر در فرایند کشت گندم دیم در محیط، امکان شناخت میزان مطلوبیت مناطق مساعد جهت کشت این گیاه ارزشمند وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
در این تحقیق نقش عناصر اقلیمی و عوامل فیزیکی زمین روی محصولات بررسی گردیده و با تحلیل داده ها، نقشه مناطق مستعد برای کشت تهیه شده است ، اما امـروزه بـا افـزایش طول دوره ی آماری و تعداد ایستگاه های هواشناسی جدید و به کـارگیری نـرم افزارهـای رایانـه ای می توان با تحلیل داده ها و با به کارگیری روش های پیشرفته ، تغییراتی در نقشـه تهیـه شـده توسـط سازمان هواشناسی کشور به وجود آورد.
آن ها در این تحقیق ابتدا متغیرهای توپوگرافی ، شـیب ، عمـق و بافت خاک ، بارش ، دما و تبخیرسالانه را در محـیط GIS تحلیـل و ارزش گـذاری کـرده ، سـپس بـا هم پوشانی لایه های فوق نقشه نهایی مناطق مناسب برای کشت گندم دیم را تهیه کرده اند.
هدف این مقاله با توجه به نتایج این مقاله تحقیقات فوق و لزوم انجام آن در تمـام منـاطق کشـور، پهنه بندی پتانسیل های اقلیمی کشت گندم دیم در استان کرمانشاه با استفاده از GIS است ؛ چون عناصر و عوامل اقلیمی در تعیین نوع کشت و عملکرد نوع محصول از اهمیت زیـادی برخـوردار اسـت ، در این تحقیق داده های مؤثر اقلیمی شامل بارندگی سالانه ، بارش های پاییزه و بهاره ، دماهـای مناسـب در مرحله جوانه زنی ، دمای بیشینه روزانه در مراحل گل دهی و پرشدن دانه و هم چنین عوامـل زمینـی از قبیل ارتفاع ، شیب و تأثیر هر کدام از آن ها را بر روی گندم دیم مورد بررسی قرار گرفته است .