چکیده:
این مقاله در صدد است ابتدا با بررسی زمینه های ملی گرایی در سطوح اجتماعی و سیاسی دو کشور ایران و ترکیه در سال های 1920 تا 1950 به معرفی عوامل تاثیر گذار در شکل گیری جریان های فکری ملی گرا و ویژگی های آنها بپردازد. در این راستا نقش تلاش های دولت ایران و ترکیه در تقویت ملی گرایی و همچنین تاثیر تعاملات حاکمان این دو کشور در شکل گیری جنبش های ملی گرایانه مورد بررسی قرار می گیرد. سپس جنبش های ملی گرایانه در معماری دو کشور ایران و ترکیه که بر اساس تاثیر سیاست های ملی گرایانه دولت ایران و ترکیه رخ داده است باز شناسی و معرفی خواهند شد. در این راستا بر اساس نظر عده ای از منتقدین معماری ایران و ترکیه، جنبش های ملی گرایانه در معماری و برخی از آثار ایشان بررسی و دسته بندی می شود و در پایان نحوه تاثیرگذاری نظام های حکومتی در ظهور جنبش های ملی گرایانه معماری ایران و ترکیه در یک مطالعه تطبیقی نتیجه گیری خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
تأثیر نظامهای حکومتی در ظهور جنبشهای ملیگرایانه معماری ایران و ترکیه* جمال الدین سهیلی** داراب دیبا *** *اين مقاله در راستای پایان نامه دکتری معماری نگارنده با عنوان "تاثیر عوامل اجتماعی و سیاسی درظهور جنبشهای ملی معماری(بررسي تطبيقي معماري ايران و ترکیه در سالهای 1950-1920 ) در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تدوین شده است **پژوهشگر دكتري معماري دانشگاه آزاد اسلامي - واحد علوم وتحقيقات.
**Professor of Architecture Department,University college of Fine Arts, University of Tehran,Tehran, Iran مقدمه در منطقه خاورمیانه و سالهای بین دو جنگ جهانی برخی رهبران سياسي قدرتمند و اغلب كاريزماتيك، نظير رضاشاه در ايران، آتاتورك در تركيه، شاه امانالله خان در افغانستان و ديگران، پروژه تعامل مدرنيته و مليگرايي پرحرارت را در برنامههاي قوانين شخصي خودشان تعريف و ادغام كرده بودند و همگي درصدد بودند پروژه مدرنيزاسيون كشورهايشان را نه تنها به عنوان يك آرزو و غايت غير قابل اجتناب، بلكه به عنوان شيوهاي براي احياي ملت ارائه دهند.
بنابراین میتوان آغاز ملیگرایی در معماری ایران را در دوره پهلوی اول دانست که ظهور این جنبشها بر مبنای سه وجه غالب در تأثیرپذیری از گرایشهای اجتماعی بهشرح ذیل بوده است : الف.
به تصویر صفحه مراجعه شود همانطور که گفته شد معماری ایران در دوره بیست ساله پهلوی اول با توجه به تحولات و نفوذ اندیشههای معماری مدرن غرب بستر ظهور و شکلگیری چندگونه متفاوت در معماری به طور همزمان بوده است : 1.