چکیده:
هنر هخامنشی، هنر درباری و متاثر از هنر ملل تابعه امپراتوری مانند بین النهرین، مصر، آسیای صغیر و به ویژه هنر اورارتو بوده است؛ نقوش برجسته دیواره ها و دروازه کاخ ها به ویژه در تخت جمشید، بیانگر نفوذ و تاثیر عناصر هنر مادی، ایلامی و بین النهرین (آشور و بابل) بر هنر هخامنشی است. همچنین پس از فتوحات کوروش در آسیای صغیر، هنر متعالی و ظریف یونانیان در بناهای هخامنشی به چشم می خورد. معماری به عنوان مهم ترین هنر هخامنشیان، ابتدا تحت تاثیر معماری ماد و ایلامی قرار گرفت. همچنین تاثیر عناصر معماری اورارتویی مانند؛ آرامگاه های سنگی، راهروهای باریک آرامگاه های شاهان هخامنشی به خوبی قابل تشخیص است. از طرفی فتح مصر توسط هخامنشیان و اقامت طولانی داریوش اول در مصر علاقه مندی و تمایل وی به معماری مصر را در او بیدار کرد که تجلی آن در کاخ داریوش در تخت جمشید به وضوح دیده می شود. هدف از این تحقیق مطالعه تاثیر هنرهای ملل تابعه بر هنر معماری هخامنشیان است.
خلاصه ماشینی:
تأثیر هنر ملل تابعه امپراتوری هخامنشیان بر هنر و معماری آنها* رحیم ولایتی** * این پژوهش با استفاده از اعتبارات معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه تهران (شماره طرح :01/1/1945230) انجام شده است **دکتری باستان شناسی.
پادشاهان مادی که بعضاً با سکاها و سیمریها متحد شده بودند با بنا نمودن شهر اکباتان (هگمتانه) به طریقی ترکیب تمدن مادی، سکایی، سیمری را بر زمینه تمدن کاسی و ایلامی قرار دادند که این اتحاد بعدها مقدمات تشکیل و ایجاد پیش از موعد هنری بس عظیم و شگرف میگردید که به نام هنر هخامنشی شناخته شد [سرفراز و فیروزمندی،1383: 172] به قول "دیاکانوف» در کتاب "تاریخ ماد"، شاهان هخامنشی وقتی اکباتانه را به عنوان تختگاه خود انتخاب کردند، نه تنها ساختمانهای روزگار ماد را حفظ کرده ، بلکه آنها را نیز توسعه دادند.
از تأثیرات معماری اورارتویی بر معماری هخامنشی میتوان به آرامگاههای سنگی مانند آرامگاه داریوش در نقش رستم با راهرو باریک اشاره کرد که توسط معماران محلی ساخته شده و طرح و اساس آن تحت تأثیر هنر اورارتویی است (مقایسه تصاویر3و4).
5. تأثیرات هنری تمدن مصر در ایران دوره هخامنشی در هنر هخامنشی، تأثیرات هنر مصری نیز دیده میشود که مستقیماً از خود مصریها یا به وسیلة فینیقیها اقتباس شده است.