چکیده:
خیابان مبحث مورد علاقه اکثر نظریه پردازان در حوزه های مختلف است. تفاوت دیدگاه ها در این زمینه باعث شده تعاریف و به دنبال آن روش های متفاوت برای مداخله در خیابان ارائه شود : کالبدی (لینچ، ۱۹۶۰ و کالن، ۱۹۶1 و بیکن، ۱۹۷۶)، زیباشناسی (کبلانس، ۱۹۹۸)، اجتماعی (جیکوبز، ۱۹۶۱)، فرهنگی (لمنورل، ۱۹۹۴)، سیاسی (مارکس، ۱۸۷۰) یا تاریخی (نیکولو، ۱۹۹۵)؛ و به موازات آن دیگر محققین به دنبال راهکار جدید برای مداخله در خیابان باشند. از رویکردهای اخیر، کمی کردن کیفیت های شهر است که دستور کار دانش منظر شهری قرار گرفته و یکی از ابزارهای آن نگرش سیستمی است. بر این اساس، نظریه پردازان با نگاه سیستمی به شهر سعی در ارائه یک بستر علمی برای تحلیل سازمان فضایی شهر و نقش آن در تولید منظر شهری داشته اند. از آن جا که خیابان، مهم ترین عنصر کیفی و کمی در تشکیل سازمان فضایی شهر محسوب می شود، کمی کردن کیفیت های آن از طریق برخورد سیستمی، چارچوبی علمی را برای مطالعه و طراحی در اختیار قرار می دهد. این مقاله در صدد است با استعانت از بنیان نظری نگرش سیستمی به بررسی و تبیین جایگاه نظم در تحلیل منظر خیابان پرداخته و تعاریفی مشخص از نظم خیابان و نقش آن در تولید منظر خیابان ارائه دهد.
خلاصه ماشینی:
پیچیدگی ابعاد شهر باعث شده نگرش سیستمی به عنوان ابزاری علمی برای تحلیل و شناخت عناصر شناسانندة شهر مورد توجه قرار گیرد؛ مطالعات صورت گرفته در حوزه سازمان فضایی شهر از جمله این تلاشهاست که خیابان را به عنوان شناسة اصلی ساخت شهر معرفی میکند و به دنبال آن مورد پرسش قرار دادن خیابان در چارچوب رویکرد سیستمی فصلی مهم از مباحث شهری را به خود اختصاص داده است.
اصول کلی سیستمها عبارتند از : وابستگی متقابل عناصر | مجموعه به مثابه یک کل| قانونمندی و نظم | سلسله مراتب (WEINBERG, 2001) بر اساس تعاریف ارائه شده میتوان سیستم را کلیتی دانست که عناصر حیاتی آن در سه سطح قابل درجهبندی است : - سطح یک (پایه)؛ حضور اجزای مستقل - سطح دو (میانی)؛ وجود رابطه میان اجزاء - سطح سه (عالی)؛ هدف واحد برای سمت دادن به روابط نظم سیستم نظم در مقابل بینظمی به معنای آشفته، درهم، نابسامان قرار میگیرد و در لغت به معنای آراستن و ترتیب دادن است (دهخدا، ۱۳۲۵).
در نظریه سیستمی خیابانها، صورت و نقش، اجزای اصلی سیستم محسوب میشوند و رابطه میان آنها نظم خیابان را پدید میآورد که در سطوح مختلف قابل دستهبندی است.
به عبارت دیگر ترکیب حداکثری و حداقلی این دو جزء با هم، طیفی از نظمهای متفاوت را برای خیابان رقم میزند که محصول شرایط اجتماعی و سیاسی جوامع مختلف است (جدول ۱) و کلیت آن در طیف نظم قطعی به نظم استنباطی رشد پیدا میکند.