چکیده:
براساس تخمین نهادهای بین المللی، ایران در حال حاضر هفتمین انتشار دهنده گازهای گلخانه ای است، ضمن اینکه میزان رشد انتشار در آن نیز نسبت به متوسط جهانی آن بالاتر است. علاوه بر این، سالانه هزاران نفر از شهروندان ایرانی به دلیل هوای آلوده ناشی از احتراق سوخت در اتومبیل ها راهی بیمارستان ها شده و بسیاری از آنها به همین علت فوت می کنند. به غیر از خسارت های جانی باید به خسارت های مالی انتشار دی اکسید کربن و سایر آلاینده ها اشاره کرد به گونه ای که طبق آخرین آمار بانک جهانی در سال 2006 ایران از لحاظ میزان خسارت وارده ناشی از دی اکسید کربن و سایر ذرات معلق در جایگاه چهارم قرار دارد، به این معنی که خسارت های مالی وارد شده، در مجموع، 6/2 درصد از حجم تولید ناخالص داخلی را تشکیل می دهد. بنابراین به نظر می رسد یک راه حل اصولی آن باشد که طرح های شهرسازی و سیاستگذاری های توسعه کالبدی از نظر تاثیرشان بر مصرف انرژی و انتشار آلاینده ها مورد ارزیابی واقع شوند. دستیابی به معیارهای لازم برای انجام این ارزیابی ها مستلزم شناخت روابط علت و معلولی جاری است. بیشتر محققین معتقدند شاخص های فرم شهری نقشی عمده در میزان وابستگی شهروندان به اتومبیل شخصی و مصرف انرژی در بخش حمل و نقل شهری دارد. پژوهش حاضر با استفاده از مطالعه موردی مناطق شهر تهران در تلاش است نشان دهد میزان تاثیر شاخص های فرم شهری بر مصرف انرژی در کلانشهر های ایران بیش از 10 درصد است. در این بررسی شاخص های اقتصادی و اجتماعی نیز به عنوان متغیرهای کنترل لحاظ می شوند. بنابراین از یک طرف اطلاعات سفر و شاخص های اقتصادی و اجتماعی 300 نفر از افراد ساکن در تهران که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند، و نیز شاخص های فرم شهری منطقه محل سکونت آنها جمع آوری شد، از سوی دیگر با استفاده از تحلیل رگرسیون میزان همبستگی شاخص های فرم شهری و همچنین شاخص های اقتصادی ـ اجتماعی با مسافت طی شده افراد با اتومبیل شخصی به تفکیک برای سفرهای چهارگانه فوق ، استخراج شد. نتایج این تحقیق نشان می دهند که میزان تاثیر شاخص های فرم شهری بر مصرف انرژی در سفرهای شغلی بیش از 15 درصد است و با توجه به اینکه سفرهای شغلی بیش از 60 درصد از کل سرانه مسافت طی شده با اتومبیل شخصی را به خود اختصاص می دهند؛ و با توجه به اینکه این سفرها در ساعات اوج ترافیک صورت می گیرند، می توان نتیجه گرفت تاثیر شاخص های فرم شهری بر مصرف انرژی، در بخش حمل و نقل بیش از 10 درصد است.
خلاصه ماشینی:
ارزیابی تأثیر شاخصهای فرم شهری بر میزان استفاده از اتومبیل شخصی و مصرف انرژی در مناطق شهر تهران چکیده براساس تخمین نهادهای بینالمللی کشورمان در حال حاضر هفتمین انتشاردهندة گازهای گلخانهای است، ضمن اینکه میزان رشد انتشار در ایران نسبت به متوسط جهانی آن بالاتر است.
بنابراین از یک طرف اطلاعات سفر و شاخصهای اقتصادی و اجتماعی 300 نفر از افراد ساکن در تهران که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند، و نیز شاخصهای فرم شهری منطقه محل سکونت آنها جمعآوری شد، در نهایت با استفاده از تحلیل رگرسیون میزان همبستگی شاخصهای فرم شهری و همچنین شاخصهای اقتصادیـ اجتماعی با مسافت طیشده افراد با اتومبیل شخصی به تفکیک برای سفرهای چهارگانه فوق، استخراج شد.
کاربرد این شاخص برای سنجش تأثیر فرم شهری بر انتشار به چند دلیل است، اولا ً تشریح ارتباط میان ویژگیهای کالبدی شهر (مانند فشردگی یا پراکندگی) با میزان استفاده از اتومبیل شخصی از لحاظ روششناختی ساده و از لحاظ مفهومی روشن و قابل توجیه بوده و ثانیاً براساس مطالعات انجامگرفته همبستگی بالای VDT با میزان انتشار آلایندهها به اثبات رسیده است به گونهای که اوینگ و همکارانش با جمعبندی نتایج تعداد زیادی از تحقیقات بیان میکنند که ضریب همبستگی میان سرانه VMT و میزان انتشار CO2 تقریباً برابر 1 و ضریب همبستگی میان VMT و میزان انتشار نیترو اکسیدها برابر 0.
برای تکمیل ادبیات تحقیق به منابع زیر نیز مراجعه شد : Badoe & Miller, 2000; Ewing & Cervero, 2001; Ewing, et al, 2007; Schrank, & Lomax, 2011; Owen, et al, 2004; TSAI, 2004; Noland & Thomas, 2006; Burton, 1969; Badland & Schofield, 2006; Badoe & Miller, 2000.