امام علی و حاکمیت اخلاق (بخش پایانی) مقاله

"امام بارها مردم را به نقد خویش فرا می‌خواند و از آنان می‌خواست تا آنچه را دردل دارند،بی‌پروا به زبان آورند و حتی اگر کسی به ستایش ایشان بر می‌خواست واز زبانی شیرین خود می‌جست،امام او را از این کار بر حذر می‌داشت و هشدارمی‌داد که با او چون جباران سخن نگویند. تا هنگامی که جامعه فقیر است و حاکم نمی‌تواند؟؟اقتصادی را پر کند،حداقل آن است که خود نیز مانند فقیران زندگی کند،تا؟؟فقیرا بر آنان دشوار نیاید،امام این نکته را چنین بیان می‌کند:«خداوند بر پیشوایانعادل واجب کرده است که خود را با مردم ناتوان برابر نهند،تا فقر فقیران آنان را برنینگیزد»15 باری،این ساده‌زیستی آگاهانۀ امام،زبانزد همگان بود16و حتیدشمنی چون معاویه بدان اعتراف می‌کرد و امام را به سبب آن می‌ستود. یکی از پیامدهای این‌گونه رفتار،شکایت از آنان در هر کلام و خطبه‌ای بود»20 آیا واقعا امام می‌دانست چه کند و راهکار را نمی‌دانست؟یا آن‌که نمی‌خواستاز هر شیوه‌ای استفاده کند؟امام خود مدعی است که راه چاره را می‌دانست ومی‌توانست اگر می‌خواست مردم خود را به گونه‌ای به کار گیرد که پیروزی نظامینصیبش شود و خود به این نکته چنین اشاره می‌کند:«من می‌دانم چگونه می‌توانشما را درست کرد و از کجی به راستی آورد. 24 سخن کوتاه،اصل مطلب نیز همین است که انسان خواستار پیروزی به هرقیمتی باشد،حتی با گناهکاری و پیمان‌شکنی،یا آن‌که در پی حاکمیت اخلاقباشد؛اما علی(ع)از کسانی بود که اخلاق و ارزش‌ها را برتر از هرچیز می‌دانستو حاضر نبود برای پیروزی‌های موقت به مغاک بی‌اخلاقی در غلتد و همچونمعاویه رفتار کند."