کانون جاذبه و لطف/ مجازگویی قرآن از دیدگاه امام خمینی مقاله

"بدین روی عده‌ای گفته‌اند:برفرض که قائل به وجود مجاز در زبان عربی باشیم،در قرآن نمی‌توانچنین چیزی را پذیرفت؛زیرا اجماع قائلان آن این است که معنا رامی‌توان از کلام نفی کرد،پس اگر مفهومی در آیه‌ای آمد،می‌توانآن را نفی کرد و این برخلاف مقصود خداوند است. نزاع گسترده‌ای میان مسلمانان دربارهصفات الهی در قرآن باعث این موضع‌گیری شده است؛زیرا هرگروه،برطبق مبنای کلامی خاصی که درباره اراده،افعال خدا،(به تصویر صفحه مراجعه شود)&%03405AHZG034G% جبر و تفویض داشته،آیات را تفسیر کرده است. چنین تفسیری از مفاهیم،و توسعه آن،به هیچ گروهیاختصاص دارد و در عرف لغویان،وضع اولیه،معنایی است کهعرف مردم می‌فهمند در میان عارفان نامی،نخستین کسی که از این دیدگاه به نفیمجاز پرداخته،محیی الدین ابن عربی(م 638)در«فتوحات مکیه»است که مخالفت با مجاز را به محققان اهل کشف نسبت می‌دهدو می‌گوید:«ما در قرآن،استعمال مجاز را نفی می‌کنیم،بلکهمحققان اهل کشف وجود آن را در کلام عرب نفی کرده‌اند،هرچنداز دیدگاه اهل نظر،قرآن به زبان عربی آمده و به همان روال سخنگفته و استعاره و مجاز به کار رفته است». هرچند ایشان این رأی با این شفافیت بیان نکرده،اما با همین روش از نفی مجاز بهشدت دفاع کرده است و بحث تئوریک آن را در کتاب«روش علمی در ترجمه وتفسیر قرآن مجید»(ص 5 و 73 و 89)و«تفسیر روشن»(ج 1،مقدمه ششم)آورده و در عمل در کتاب«التحقیق فی کلمات القرآن»و نقد کتاب«تلخیص البیان»شریف رضی و پاسخ به شبهات آن(روش علمی،ص 50)این نظریه را به کار بردهو انگیزه خود را آشکار نفی مجاز دانسته است."