چکیده:
پروین اعتصامی شاعری متعهد است که در قالب آموزه های اخلاقی و دینی ، به بیان مشکلات و کاستی های جامعه خویش می پردازد، دیوان اشعارش به عنوان تنها یادگار از او سرشار از مناظره ها، تمثیل ها و کنایه ها با مضامین اجتماعی است . تعداد اشعاری که پروین در آنها سخت ترین انتقادها را بر شاهان وارد می کند و از ظلم و ستم اغنیا و قدرتمندان و درد و رنج محرومان یاد می کند، به اندازه ای زیاد است که مایه ی حیرت و شگفتی می شود. ایشان از جمله شعرای مردمی است که با اتکا بر روحیات و طبع لطیف زنانه اش رفیع ترین و بلندترین اندیشه های سیاسی ـ اجتماعی دوران استبدادی را که به درک آن نائل آمده در اشعارش به تصویر می کشد. در این مقاله به بررسی جامعه شناختی نابرابری های اجتماعی اعم از جنسیتی و طبقاتی از دریچه ی نگاه پروین اعتاصمی پرداخته و نیز مطالبی پیرامون شرایط سیاسی و اجتامعی که پروین از آن متاثر بوده ، ظلم و استبداد ستیزی پروین ، ارائه می شود.
خلاصه ماشینی:
وی در چنین اوضاع و شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعه ، خود را از اکثر مردم ستم دیده جدا نمی بیند و در این فضای فکری به عنوان یک زن ، با دیدی زنانه به انتقاد از ساختارهای استبدادی می پردازد، زیرا که «او شاعر مردم است و در چنین زمانه ای با رشادت و بی باکی قصه های فقر و محرومیت کارگران ، دهقانان ، یتیمان ، پیرزنان و اقشار ضعیف که توده ای عظیم را متشکل اند بازگو می کند» (دهباشی ،١٣٧٠:٢٥٨).
بنابراین پروین شیرزن و روشن اندیشی است که آشکار ساختن ماهیت نابرابری های طبقاتی و جنسیتی و انتقاد از روابط حاکمان با مردم و بطور کلی فاش نمودن روابط استثماری در جامعه و آگاه ساختن و به حرکت درآوردن توده ها را رسالت خویش می داند و در خطاب به خود چنین سروده است : هر نکته ای دانی بگو پروین تا نیروی گفتار در زبان است حقیقت گو شو پروین چه ترسی نشاید بهر باطل حق نهفتن و یا در جایی دیگر چنین می گوید: وقت سخن مترس و بگو آن چه گفتنی است شمشیر روز معرکه زشت است در نیام (دیوان پروین ،٥٦:١٣٨٤) نابرابری های اجتماعی از نگاه پروین اعتصامی : نابرابری اجتامعی به موقعت ی های نابرابر بین افراد اشاره دارد که می تواند سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی باشد.